یادگیری ترفندها و استراتژی زمان رکود (Recession) می‌تواند در شرایط بحران به کسب‌وکارها کمک کند تا به سلامت از سختی‌ها عبور کنند. رکود می‌تواند به چالشی اساسی برای مدیران کسب‌وکارها تبدیل شود. وظیفه یک موسس و مدیر این است که مطمئن شود کسب‌وکارش به سلامت می‌تواند از انواع رکودها از جمله رکود اقتصادی عبور کند. رکودهای مختلف در طول تاریخ بارها تکرار شده‌اند و به نظر می‌رسد که اولین بحران اقتصادی که گریبان‌گیر شرکت‌ها و کسب‌وکارهای کوچک شد مربوط به سال 1930 باشد. از آن تاریخ تا به امروز کسب‌وکارها بارها دچار رکودهای اقتصادی و مالی شده که در نهایت با کمبود سرمایه منجر به شکست و زمین خوردن آن کسب‌وکار می‌شود. استراتژی‌هایی برای رکود در دورانی که به انقباض شدید اقتصادی معروف است و فعالیت‌های تجاری به شدت محدود می‌شوند راهگشای کسب‌وکارها است. با این وجود در شرایط بد اقتصادی و اجتماعی هم ممکن است فرصتی برای رشد مقیاس‌پذیر کسب‌وکارها فراهم شود زیرا بسیاری از رقبا در آستانه شکست بودن را در این شرایط تجربه می‌کنند. مطالعه مقاله زیر که شامل استراتژی عبور از رکود برای استارتاپ‌ها است می‌تواند در حکم مداخله‌ای در بحران برای استارتاپ‌های در معرض آسیب باشد.
آشنایی با چند استراتژی زمان رکود برای استارتاپ‌ها
استراتژی زمان رکود برای مقابله با شرایط بد اقتصادی، سیاسی و رویدادهای ناخوشایند جهانی مانند جنگ یا پاندمی آموخته می‌شود. برای مقابله با بحران و گذر از رکود تمرکز بر رشد پایدار و کاهش هزینه‌ها در کسب‌وکارها ضروری است. با وجود معایب بسیار دوران رکود اما خبر خوب اینکه با یادگیری استراتژی‌هایی می‌توان شرایط طوفان‌زده را اندکی آرام کرد و حتی از آن فرصت‌هایی برای ادامه دادن هم ساخت.
- افزایش Runway برای عبور از شرایط بحران
- کاهش دادن هزینه‌ها برای بقا
- استفاده از اعتبار برای امنیت بیشتر
- تطبیق محصول با بازار فعلی به منظور کاهش انحراف
- افزایش درآمد (در صورت امکان)
تاریخ رشد استارتاپ‌ها نشان می‌دهد که هیچ کسب‌وکاری از خطر رکود مصون نیست و در سال 2022 استارتاپ‌های حوزه فناوری در سراسر جهان مجبور به تعدیل بسیاری از نیروهای خود شدند. افزایش تورم، نرخ بالای بهره، جنگ، همه‌گیری بیماری‌ها و افزایش نرخ نفت و گاز می‌تواند شرایط پیش‌بینی نشده‌ای که روی آینده کسب‌وکارها تاثیر می‌گذارد را به وجود بیاورد.
هیچ ابزاری توانایی پیش‌بینی آغاز وضعیت رکود و به پایان رسیدن آن را ندارد. با این حال تنها با خوش‌بین بودن و صبوری کردن نمی‌توان بر این اوضاع آشفته پیروز شد.
بهتر است صاحبان کسب‌وکارها به بهترین‌ها امید داشته باشند اما برای بدترین‌ها هم برنامه‌ای داشته باشند.
1. استراتژی افزایش Cash Runway برای عبور از بحران در زمان رکود
یک استراتژی عبور از رکود برای استارتاپ‌ها افزایش Cash Runway (مدت زمان باقیمانده تا اتمام سرمایه) از راه‌های مختلف است. این کار از طریق جذب سرمایه از سرمایه‌گذاران خارجی و یا تامین مالی از طریق بدهی ممکن می‌شود.
جذب سرمایه در دوران رکود به ویژه برای کسب‌وکارهای نوپا دشوارتر از شرایط عادی بوده و بهتر است مدت 24 الی 36 ماه زمان برای آن در نظر گرفته شود. با وجود تلاش بسیار ممکن است استارتاپ‌های مراحل اولیه نتوانند از سرمایه‌گذار خارجی (سرمایه‌گذار فرشته و خطرپذیر) پولی دریافت کنند و به همین دلیل به سرمایه‌گذار داخلی و آشنا برای تامین مالی روی بیاورند.
معایب بالقوه جذب سرمایه در شرایط بحران به شرح زیر است.
- خرید سهام استارتاپ با قیمتی پایین‌تر از شرایط عادی
- زمان نامشخص برای دست یافتن به سرمایه مورد نیاز
- در اختیار گرفتن کنترل کسب‌وکار و مختل کردن انعطاف‌پذیری بنیان‌گذاران
اشکال مختلف تامین مالی از طریق بدهی (مانند دریافت وام) می‌تواند راه جایگزین خوبی برای عبور از بحران کسب‌وکارها باشد. بدهی مبتنی بر وام با درگیر نکردن سهام آزادی عمل بیشتری به بنیان‌گذاران استارتاپ‌ها می‌دهد.
همچنین تامین نقدیندگی مورد نیاز از طریق بدهی هم در شرایط بحرانی دشوار و زمان‌بر است. موسسه‌هایی که این نوع خدمات را برای کسب‌وکارها فراهم می‌کنند در بازپرداخت بدهی خود نرخ بهره را نیز محاسبه می‌کنند. در این شرایط اگر نرخ بازپرداخت بالا باشد کسب‌وکار با مشکل مواجه می‌شود.
2. استراتژی کاهش هزینه‌ها برای بقا در دوران رکود
یکی از استراتژی‌های تطبیق با رکود کاهش دادن هزینه‌های کسب‌وکار (Costs) است که با کاهش احتمال نرخ سوختن (Burn rate) سبب افزایش Runway استارتاپ‌ها می‌شود. با به کار بستن این استراتژی آزادی عمل بنیان‌گذاران بالاتر می‌رود زیرا قرار نیست اختیارات فاندرها در مورد چگونگی استفاده از سرمایه دریافتی مورد سوال قرار بگیرد.
پس از محاسبه نرخ سوختن زمان آن رسیده که هزینه‌های کسب‌وکار کاهش داده شود و این کار از دو مسیر امکان‌پذیر است.
- در اختیار داشتن کارمندان تمام وقت
- کاهش هزینه‌های جذب مشتری
پدیده اخراج و تعدیل نیرو یکی از اولین استراتژی‌های صاحبان کسب‌وکارها برای کاهش دادن هزینه‌ها در دوران رکود است. با وجود فریبنده بودن این راهکار اما بهتر است به آن به عنوان آخرین گزینه نگاه شود زیرا جنبه‌های مختلف تیم و زندگی شخصی افراد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. بررسی کاهش هزینه‌های پنهان شرکت، کاهش هزینه‌ها بازاریابی و هزینه جذب مشتری (CAC) در قدم اول می‌تواند گزینه‌های بهتری باشد.
3. استراتژی تطبیق محصول با بازار فعلی برای گذر از رکود
تطبیق دادن محصول با نیاز فعلی بازار با هدف جذب مشتری جدید یک استراتژی مناسب برای زمان رکود کسب‌وکارها محسوب می‌شود. هنگامی که اوضاع از وضعیت بازار صعودی فاصله گرفته و وارد شرایط رکود می‌شود نیاز مردم از زندگی در شرایط عادی به «چگونه زنده بمانم؟» تغییر می‌کند. به همین دلیل برای تطبیق محصول در شرایط بحران بهتر است که بازبینی مجددی حول نیاز بازار و دلایل استقبال یا عدم استقبال مشتری از محصول انجام شود.
رفتار مشتریان در شرایط بحران (رکود) تغییر خواهد کرد و کسب‌وکارهای B2B، B2C و یا خدمت‌گرا باید خود را با تغییرات وفق دهند.
استراتژی تطبیق محصول از تغییر کردن نیاز مشتری نشات می‌گیرد زیرا در این شرایط مردم هر گونه هزینه اضافی را کاهش می‌دهند تا بتوانند به سلامت از شرایط بحران عبور کنند. اطمینان حاصل کردن از تطبیق محصول یا خدمات کسب‌وکار با شرایط جدید بازار یک تناسب نسبی به وجود می‌آورد که برای عبور از بحران مفید است.
4. استراتژی افزایش درآمد برای عبور از شرایط رکود
استراتژی‌های زمان رکود هر چه که باشد (افزایش Runway، کاهش هزینه‌ها، مدیریت و بهینه کردن هزینه‌ها و یا تطبیق محصول یا خدمات فعلی با نیاز بازار) لازم است که افزایش جریان درآمدی (Revenue) استارتاپ‌ها در اولویت قرار بگیرد.
اجتناب از معامله‌های بدون سود در شرایط رکود شرط عقل است.
تمام اقدامات در رابطه با محصول یا خدمات کسب‌وکار (شامل راه‌اندازی محصول جدید یا به‌روزرسانی محصولات قدیمی‌تر) در شرایط رکود باید به گونه‌ای انجام شود که سودآوری به عنوان یک اصل مهم برای آن در نظر گرفته شده باشد. به کار بردن تکنیک‌هایی برای افزایش سودآوری می‌تواند به صاحبان کسب‌وکارها برای بقا در شرایط سخت کمک کند.
برای مثال حذف اشتراک دوره‌های رایگان یا تشویق مشتریان به سرمایه‌گذاری بلندمدت و خرید اشتراک ماهانه یا سالانه یکی از این راهکارها است. زمان رکود تقریبا غیرقابل پیش‌بینی است و به همین دلیل سرمایه‌گذاری روی جذب مشتریانی باکیفیت بالا که ریزش کمتری دارند یک اقدام هوشمندانه در شرایط بحران محسوب می‌شود.
جمع‌بندی استراتژی رکود برای استارتاپ‌ها
استراتژی رکود برای استارتاپ‌ها شامل برخی اقدامات پیشگیرانه و برنامه‌هایی رو به آینده می‌شود که کاهش هزینه‌ها و افزایش درآمد را در پی دارد. بسیاری از کسب‌وکارها برای مدیریت بحران در شرایط رکود اقدام به کاهش هزینه‌ها و اخراج برخی از اعضای تیم می‌کنند. با این وجود کنترل چنین اوضاع و شرایطی برای مدیران استارتاپ‌ها و اعضای منابع انسانی بسیار دشوار است. خبر خوب این که با آموختن استراتژی‌هایی برای رکود می‌توان به شرایط نابرابر غلبه کرد و ممکن است شرایط به گونه‌ای تغییر کند که حتی امکان بقا و شکوفایی برای کسب‌وکارها فراهم شود. به طور قطع نمی‌توان پیش‌بینی کرد که کدام کسب‌وکارها از شرایط بحران به سلامت عبور می‌کنند و زنده می‌مانند اما با به کار بستن راهکارهایی که در این مقاله تحت عنوان استراتژی عبور از رکود برای استارتاپ‌ها به آن اشاره شد می‌توان قدم‌های هوشمندانه‌تری برداشت. پول داشتن به اندازه کافی و بهینه خرج کردن آن می‌تواند تا حد زیادی بقای استارتاپ‌ها در شرایط رکود را تضمین کند.
منبع:
- https://www.tryjeeves.com/blog/manage-startups-during-a-recession
- https://hbr.org/2022/11/5-ways-startups-can-prepare-for-a-recession
