به فراهم‌سازی نقدینگی مورد نیاز استارتاپ‌ها، تامین مالی گفته می‌شود. آن‌ها به‌منظور پرداخت هزینه‌های رایج، استخدام کارمندان و رشد نیاز به سرمایه دارند. میزان سرمایه اولیه که از طرف بنیانگذاران یا دوست و آشنا تامین می‌شود، معمولا برای راه‌اندازی کسب‌وکار به‌کار می‌رود اما بدون بودجه کافی استارتاپ‌ها محکوم به شکست خواهند بود. بدون تامین مالی مناسب استارتاپ‌ها توانایی رشد سریع و یا راه‌اندازی محصول را نخواهند داشت. علاوه‌بر رشد سریع، تامین مالی استارتاپ یک مزیت رقابتی در هنگام استخدام افراد کلیدی، بازاریابی و فروش است. استارتاپ‌ها به‌خصوص در ابتدای کار نیاز به سوزاندن پول و رشد سریع دارند اما این برای کسب‌وکاری که پول چندانی ندارد یا بوت‌استرپ را انتخاب کرده امکان‌پذیر نیست. فرآیند جمع‌آوری سرمایه اغلب طولانی، دشوار و پیچیده است و بدون راهنمایی و مشاوره تامین مالی استارتاپ امکان‌پذیر نیست. از آن جایی که تامین مالی مسیری است که دیر یا زود همه کسب‌وکارها باید آن را طی کنند، در این مقاله به توضیح مسیری که باید طی کنید، می‌پردازیم.
میزان و زمان مناسب برای تامین مالی استارتاپ‌ها
برای یافتن زمان مناسب تامین مالی لازم است به جنبه‌های مختلفی فکر کنید و به سوال‌هایی در این زمنیه پاسخ دهید. برای مثال امید دارید که با این سرمایه به کجا برسید؟ قرار است سرمایه تزریق شده به کدام وجه از کسب‌وکار شما سرعت دهد؟ سرعت ورود محصول به بازار با افزایش سرمایه ممکن است؛ به‌دست آوردن سهم بیشتری از بازار یا استفاده از فرصت‌ها برای تحقق اهداف نیز نیازمند جذب سرمایه هستند.
شاید مناسب‌ترین زمان برای جذب سرمایه استارتاپ‌ها زمانی باشد که بنیانگذاران برای گفتن داستان خود آماده باشند. هنگامی که این داستان قانع‌کننده است و سرمایه‌گذار متقاعد می‌شود که استارتاپ می‌تواند در راستای تحقق اهداف خود قدم بردارد، زمان مناسب برای تامین مالی و دریافت وجه نقد است. گاهی شهرت بنیانگذاران به اندازه‌ای است که بدون نیاز به تلاش اضافه می‌توانند سرمایه مورد نیاز خود را جذب کنند اما گاهی برای مذاکره با سرمایه‌گذار به موارد زیر نیاز داریم:
- ایده
- محصول
- مشتری
هیچکدام از موارد بالا به‌تنهایی برای تامین مالی کافی نخواهد بود و از آنجایی که سرمایه‌گذاران تمایل دارند از فرصت بازار محصول موردنظر و میزان مشتری اطلاع دقیق داشته باشند، زمان‌بندی تلاش‌های شما برای جذب سرمایه‌گذار بسیار مهم است. حالت ایده‌آل این است که میزان سرمایه دریافتی به قدری باشد که استارتاپ تنها یک بار اقدام به تامین نقدینگی کند و با همان میزان به سوددهی برسند. درصورتی‌که شرایط حاکم بر اکوسیستم استارتاپی کشور مانع از این اتفاق می‌شود و کسب‌وکارها به دوره‌های بیشتری از دریافت سرمایه نیاز پیدا می‌کنند. مبلغ درخواستی توسط استارتاپ‌ها باید واقع‌بینانه باشد و برای سرمایه‌گذار نیز قابل‌باور باشد که سرمایه آن‌ها قابلیت رشد خواهد داشت.
رقیق شدن سهام در برابر تامین مالی
اگر کسب‌وکاری بتواند در دوره سرمایه‌پذیری اولیه seed round کمتر از 10 درصد سهام شرکت خود را آزاد کند، بُرد بزرگی کرده است؛ اما بیشتر دوره‌های جذب سرمایه چیزی در حدود 20 درصد سهام استارتاپ شما را درگیر می‌کنند. آزاد شدن بیش از 25 درصد سهام استارتاپ در این مرحله به‌ضرر آن کسب‌وکار خواهد بود و اجتناب از آن ضروری است.
انواع تامین مالی استارتاپ‌ها
در ازای دریافت نقدینگی کسب‌وکارها موظف به قبول تعهداتی می‌شوند. تامین مالی در حالت کلی به دو دسته زیر تقسیم می‌شود:
- تامین مالی کاهشی یا رقیق‌کننده
- تامین مالی غیر کاهشی یا غیر رقیق‌کننده
در تامین مالی کاهشی یا رقیق کننده استارتاپ در ازای دریافت سرمایه موردنظر، بخشی از سهام شرکت خود را می‌بخشد. در‌حالی‌که در تامین مالی غیرکاهشی صرف‌نظر از میزان سرمایه دریافتی چیزی از سهام شرکت کم نمی‌شود و صاحبان کسب‌وکارها به مدیریت این جریان می‌پردازند.
دوره‌های تامین مالی استارتاپ‌ها
دوره اولیه تامین مالی استارتاپ‌ها به‌قدری زود اتفاق می‌افتد که تقریبا نادیده گرفته می‌شود. مرحله پیش بذری یا pre-seed مربوط به زمانی است که کسب‌وکار تازه فعالیت خود را آغاز کرده و اغلب توسط بنیان‌گذارن یا دوستان و آشنایان آن‌ها تامین می‌شود. به‌طور کلی تلاش برای افزایش سرمایه و دوره‌های تامین مالی از مرحله آ شروع می‌شود و رو به بالا ادامه پیدا می‌کند:
- تامین مالی سری A یا Series A
- تامین مالی سری B یا Series B
- تامین مالی سری C یا Series C
- تامین مالی سری D یا Series D
- تامین مالی سری E یا Series E
- عرضه اولیه عمومی استارتاپ یا IPO
هنگامی که استارتاپ برای جذب سرمایه مرحله B آماده است، یعنی قبلا محصول مناسب با بازارProduct Market Fit را پیدا کرده و به‌دنبال گسترش کسب‌وکار خود است. تعداد کمی از استارتاپ‌ها به تامین مالی مرحله C یا بیشتر از آن می‌رسند.
سرمایه‌گذار در هر مرحله از تامین مالی، درازایِ از دست دادن سرمایه و تزریق نقدینگی مقداری سهام دریافت می‌کند. فارغ از میزان سهام آزاد شده، راه‌های مختلفی برای تامین مالی استارتاپ‌ها وجود دارد.
گزینه‌های تامین مالی استارتاپ
گزینه‌های مختلفی برای تامین و افزایش سرمایه استارتاپ‌ها وجود دارد و انتخاب از بین آن‌ها می‌تواند به یکی از مهم‌ترین چالش‌های استارتاپ‌ها تبدیل شود. روش‌های مختلف تامین مالی استارتاپ‌ها عبارتند از:
تامین مالی شخصی Self-Funding
در مراحل ابتدایی کسب‌وکار استفاده از سرمایه شخصی یک راه متداول برای تامین مالی است. در این مرحله تامین نقدینگی بیرونی کاری دشوار است و اغلب فاندرها ترجیح می‌دهند نقدینگی مورد نیاز اولیه را خودشان فراهم کنند.
تامین مالی جمعی Crowdfunding
در این روش تامین مالی استارتاپ، مردم به سرمایه‌گذاران استارتاپ‌ها تبدیل می‌شوند و از طریق شبکه‌های اجتماعی یا پلتفرمی آنلاین به کسب‌وکارها نقدینگی تزریق می‌کنند.
بانک‌ها Banks
دریافت وام از بانک به نسبت بقیه راه‌ها ممکن است آسان‌تر باشد اما به دلیل دیدگاه به‌نسبت سنتی‌تر بانک‌ها آن‌ها تمایل به پذیرش ریسک ندارند و کسب‌وکارهایی که هنوز به درآمد نرسیده‌اند نمی‌توانند از این گزینه استفاده کنند.
وام Loans
یکی از راه‌های تامین مالی به‌خصوص برای استارتاپ‌هایی که در ابتدای مسیر هستند، وام گرفتن است. درست است که وام ریسک از دست دادن سهام را ندارد اما بنیانگذاران باید به بازپرداخت این پول و بهره آن نیز فکر کنند.
وام قابل تبدیل به سهام
این نوع از وام دارای مبلغ و تاریخ سررسید مشخص است و در شرایطی که ارزش استارتاپ به‌خصوص در ابتدای کار مشخص نشده است، کارایی دارد.
کمک‌های مالی Grants
کمک‌های مالی یا کمک‌های بلاعوض یکی از راه‌های تامین مالی استارتاپ‌ها است که نگرانی چندانی برای بازپرداخت آن وجود ندارد و سهام کسب‌وکار را نیز درگیر نمی‌کند. این کمک‌ها بیشتر برای کسب‌وکارهای کوچک درنظر گرفته شده است.
انکباتور و شتاب‌دهنده‌ها Accelerators & Incubators
انکباتور و شتاب‌دهنده‌ها علاوه‌بر تامین نقدینگی اولیه در بقیه زمینه‌ها از قبیل منتورینگ نیز حاضر هستند و به رشد شرکت‌ها کمک می‌کنند.
سرمایه گذاران Investors
سرمایه‌گذاران افرادی هستند که با تزریق نقدینگی به‌منظور پیشبرد اهداف استارتاپ‌ها به سهام‌دار و شریک آن کسب‌وکار تبدیل می‌شوند. سرمایه‌گذاران به دو دسته کلی سرمایه‌گذار خطرپذیر و سرمایه‌گذار فرشته تقسیم می‌شوند و از بین آن‌ها سرمایه‌گذار فرشته از همه محبوب‌تر است. برای انتخاب سرمایه‌گذاران مناسب هرچه می‌توانید بیشتر تحقیق کنید تا پیشینه سرمایه‌گذاران را به‌طورکامل بشناسید و مطمئن شوید که برای کسب‌وکار شما مناسب هستند. سرمایه‌گذاری را انتخاب کنید که علاوه‌بر تامین مالی در روزهای خوب و بد کاری نیز کنار شما بماند و به کاری که انجام می‌دهید ایمان داشته باشد.
سرمایه‌گذار فرشته Angel Investor
تامین مالی برای استارتاپ‌های مراحل اولیه Early Stage ممکن است سخت باشد و سرمایه‌گذار فرشته به‌نوعی ناجی این استارتاپ‌ها محسوب می‌شود. مزیت کار کردن با سرمایه‌گذار فرشته این است که استارتاپ‌ها در سلسله‌مراتب تصمیم‌گیری شرکت‌ها گرفتار نمی‌شوند و بیشتر آزادی عمل دارند.
سرمایه گذار خطرپذیر Venture Capital
سرمایه‌گذاران خطرپذیر یا VC نوعی از سرمایه‌گذاران هستند که در ازای تزریق سرمایه، سهام دریافت می‌کنند. ارتباط با VC به زمان و برگزاری جلسات بیشتری نیاز دارد. آن‌ها درنهایت به‌دنبال عرضه اولیه عمومی استارتاپ‌ها و بازدهی سرمایه خود هستند. قبل از مراجعه به سرمایه‌گذاران خطرپذیر از داشتن بیزنس پلن قوی و محکم اطمینان حاصل کنید.
ساخت بیزنس پلن برای ارائه به سرمایه‌گذار
تامین مالی نیازمند یک برنامه شفاف و منطقی است. بیزنس پلن نقشه راه و برنامه استارتاپ برای خرج کردن این سرمایه را به سرمایه‌گذاران نشان می‌دهد.
ملاقات با سرمایه‌گذار به‌منظور تامین مالی
هدف جلسه ملاقات با سرمایه‌گذار، ایجاد علاقه در آن‌ها برای ارتباط بیشتر و تعیین جلسه بعدی مذاکره است اما لازم است قبل از انتخاب سرمایه‌گذار موردنظر به نکات زیر توجه کنید:
- مخاطب خود را بشناسید.
- پورتفوی سرمایه‌گذاری سرمایه‌گذاران را بررسی کنید.
- در تمام مراحل ارتباط با سرمایه‌گذار، صداقت را حفظ کنید.
- متقاعد کننده باشید و داستان کسب‌وکار خود را تعریف کنید.
- سعی کنید تعادلی بین میزان اعتماد‌به‌نفس و فروتنی ایجاد کنید.
- مطالب مرتبط با محصول یا خدمات خود را مختصر و جذاب ارائه دهید.
به‌طورکلی هرکاری که می‌تواند به تقویت ارتباط شما با سرمایه‌گذاران منجر شود را انجام دهید. استارتاپ‌های زیادی برای سرمایه‌گذاری به سرمایه‌گذاران مراجعه می‌کنند و شما تنها درصورتی که وجه تمایزی داشته باشید یا بتوانید ارتباط موثری با سرمایه‌گذاران برقرار کنید، موفق خواهید بود.
تعیین استراتژی تامین مالی استارتاپ
تامین مالی و دریافت وجه نقد پایان راه مسیر جذب سرمایه نیست. سرمایه‌گذاران تمایل دارند بدانند که این سرمایه در کجا و چگونه خرج خواهد شد.
نحوه مدیریت سرمایه در استارتاپ‌ها
بعد از جذب سرمایه علاوه‌بر نگهداری نقدینگی لازم است به تعهدات خود نزد سرمایه‌گذاران نیز پایبند بمانید؛ توصیه‌های زیر در جهت مدیریت سرمایه در استارتاپ‌ها کمک‌کننده است:
- می‌توانید خیلی از کارها را برون‌سپاری کنید.
- تا زمانی که به سود نرسیده‌اید، استخدام افراد جدید را محدود کنید.
- هنگامی که نوبت به استخدام رسید، تیم خود را از بین افراد کاربلد و زبده بسازید.
- لازم نیست در هرکاری به اختراع چرخ بپردازید بلکه می‌توانید تمرکز خود را روی فرآیندهای تکرارپذیر بگذارید.
به‌احتمال زیاد تمام سرمایه‌ای که در یک دوره تامین مالی دریافت کرده‌اید، به همان سرعت خرج نخواهد شد پس در اینجا مدیریت نقدینگی کوتاه‌مدت امری حیاتی است. مدیریت وجه نقد دریافت شده، بودجه‌بندی دقیق و داشتن استراتژی برای هزینه کردن پول می‌تواند باعث موفقیت کسب‌وکار شود. مدیریت درست نقدینگی در مرحله اول جذب سرمایه استارتاپ را برای جذب سرمایه دوره‌های بعدی آماده می‌کند.
تعیین ارزش کسب‌وکارها به‌منظور دریافت سرمایه
ارزش شرکت تعیین کننده میزان سرمایه‌ای است که سرمایه‌گذار در اختیار کسب‌وکارها می‌گذارد. تفاوت ارزش در استارتاپ‌های مختلف به این معنا است که سرمایه‌گذاران متقاعد شده‌اند که استارتاپ آ بیشتر از استارتاپ ب می‌ارزد و حاضرند مبلغ بیشتری روی آن سرمایه‌گذاری کنند. هرچند ممکن است تعیین ارزش استارتاپ در برخی از مراحل رشد دشوار باشد اما در این شرایط نیز با ارزیابی و نگاهی به استارتاپ‌های مشابه می‌توان به ارزشگذاری آن کسب‌وکار پرداخت.
فراموش نکنید که در این مرحله هدف دستیابی به ارزش بالاتر نیست. گاهی بنیانگذاران تمایل به تعیین ارزش بالاتر دارند تا سهام کمتری از دست دهند و گاهی سرمایه‌گذاران در پی تعیین ارزش پایین‌تر هستند تا درازایِ تزریق سرمایه سهام بیشتری به‌دست آوردند. درصورتی که نه بیش ارزشگذاری و نه کم ارزشگذاری هیچ کدام به خیر و صلاح کسب‌وکارها یا سرمایه‌گذاران نیست و بهترین کار، تعیین ارزش واقعی و منصفانه یک استارتاپ است.
معایب و مزایای تامین مالی
هر اقدامی که برای کسب‌وکار خود انجام می‌دهید، مزایا و معایبی دارد که قبل از هرگونه تصمیمی باید به بررسی آن بپردازید. مزایای تامین مالی استارتاپ‌ها عبارتند از:
- فرصتی برای توسعه کسب‌وکار به وجود می‌آید.
- سرمایه‌گذاران عموما افرادی باتجربه و قابل اعتماد هستند.
- سرمایه‌گذاران به مرجعی برای مشاوره و انتقال تجربه تبدیل می‌شوند.
- سرمایه‌گذاران علاوه‌بر تامین نقدینگی به شبکه‌سازی استارتاپ‌ها نیز کمک می‌کنند.
- کارآفرینان بدون دغدغه تامین نقدینگی می‌توانند برای دستیابی به اهداف کسب‌وکار برنامه‌ریزی کنند.
به‌اضافه اینکه در فرآیند تامین مالی تنها تامین وجه نقد مطرح نیست و طیف وسیعی از ارتباطات با افراد متخصص و صاحب‌نظر به‌دنبال آن شکل می‌گیرد. دربرابر تمام خوبی‌های ذکر شده باید پذیرفت که تامین مالی معایب و مضراتی هم دارد که در ادامه به توضیح آن می‌پردازیم:
- سرمایه‌گذاران انتظار رشد سریع از استارتاپ خواهند داشت.
- پس از جذب سرمایه کنترل تمام امور دیگر در اختیار بنیانگذاران نخواهد بود.
- تیم سرمایه‌گذار بر عملکرد و تصمیمات استارتاپ‌ها نظارت مستقیم خواهند داشت.
تصمیم‌گیری در مورد تامین مالی نباید عجولانه و بدون بررسی همه‌جانبه انجام شود. بهترین کار این است که قبل از هر تصمیمی، برای تامین مالی استارتاپ خود مشاوره انجام دهید.
نتیجه‌گیری
اگر به این نتیجه رسیدید که جذب سرمایه خارجی برای کسب‌وکار شما مناسب است، با پیش‌بینی میزان نقدینگی مورد نیاز برای رشد و دستیابی به اهداف در شرایط عادی و در شرایط بروز مشکل، می‌توانید اوضاع را برای سرمایه‌گذاران شفاف‌تر کنید. به‌احتمال زیاد لازم است قبل از انجام توافق و تامین مالی با سرمایه‌گذاران زیادی صبحت کنید و تمام تلاش خود را در راستای متقاعد کردن آن‌ها به‌کار ببرید. باوجود دشوار بودن این فرآیند به‌خصوص در ابتدای مسیر، نگران نباشید؛ کافی است یکی از سرمایه‌گذاران را قانع کنید تا سرمایه‌گذاری روی کسب‌وکار شما را انجام دهد. کار همیشه برای جذب سرمایه‌های بعدی آسان‌تر خواهد بود. درصورتی که با مطالعه راهنمای بالا می‌توانید به تامین مالی استارتاپ خود بپردازید، این کار را انجام دهید اما اگر در زمینه تهیه و آماده‌سازی مستندات جذب سرمایه یا مشاوره تامین مالی استارتاپ‌ها احتیاج به کمک دارید، با ثبت درخواست مشاوره خود در کوتاه‌ترین زمان ممکن منتظر تماس مشاوران تامین مالی رتیبا بمانید.
منبع:
www.wrike.com/blog/7-ways-to-fund-startup-infographic
