بنیان‌گذاران استارتاپ‌ها، به‌منظور رشد و دستیابی به اهداف خود، ناگزیر به جلب سرمایه‌گذاری هستند. قبل از اینکه به مرحله افزایش سرمایه برسند، لازم است طی یک فرآیند دقیق و موثر برای آن‌ها ارزش گذاری انجام شود. چنین فرآیندی، به‌ویژه برای شرکت‌های جوان، چالش‌‌برانگیز است؛ عدم‌دسترسی به داده‌های تاریخی و نداشتن اطمینان کامل از مسائلی نظیر درآمد، جریان‌های نقدی و نرخ رشد، باعث افزایش پیچیدگی در فرآیند ارزش گذاری شرکت دانش بنیان می‌شود.
فرآیند ارزش گذاری استارتاپ دانش بنیان، به مفاهیمی چون کمی‌سازی ارزش دانش، استفاده مجدد از دانش موجود، و نوآوری متکی است. این عوامل در قیمت‌گذاری، تجزیه‌وتحلیل سود، و توجیه اهداف کسب‌وکار تأثیر دارند. تعیین ارزش برای دارایی‌های فکری سازمان، به‌عنوان یک گام اساسی، می‌تواند به بهبود درآمد از فروش به مشتریان کمک کند. برای آشنایی بیشتر با ارزش گذاری طرح های دانش بنیان، به مطالعه مقاله زیر ادامه دهید.
فرآیند ارزش گذاری شرکت دانش بنیان چگونه است؟
فرآیند ارزش گذاری شرکت دانش بنیان، یک کار پیچیده و چندوجهی است که نیازمند درک کامل دارایی‌های نامشهود شرکت، موقیعت بازار، پتانسیل رشد و سایر عوامل مرتبط است. در اینجا مروری بر ملاحضات کلیدی در فرآیند ارزشگذاری این شرکت‌ها خواهیم داشت:
- بررسی مالکیت معنوی (IP) و دارایی‌های نامشهود
- موقعیت بازار و چشم‌انداز رقابتی
- بررسی عملکرد مالی
- پایگاه مشتریان و روابط
- تیم مدیریتی و سرمایه انسانی
- روندهای بازار و چشم‌انداز صنعت
ارزش گذاری طرح های دانش بنیان، تفاوت چندانی با سیار کسب‌وکارها ندارد و فرآیند ارزشگذاری تقریباً در تمام آن‌ها یکسان انجام می‌شود. با این تفاوت که در این کسب‌وکارها لازم است ارزش گذاری دانش فنی، با دقت بالاتری انجام شود.
بررسی مالکیت معنوی (IP) و دارایی نامشهود
شناسایی و ارزیابی ارزش مالکیت معنوی، یکی از مراحل اساسی در فرآیند ارزش گذاری شرکت دانش بنیان است. موارد مختلفی از جمله اختراعات، علائم تجاری، حق چاپ، پتنت‌ها، برخی مجوزها و… هنگام بررسی مالکیت معنوی یک استارتاپ سنجیده می‌شود.
مراحل ارزش گذاری شرکت دانش بنیان
ارزشگذاران باتجربه در فرآیند ارزش گذاری استارتاپ دانش بنیان، با توجه به ویژگی‌های منحصربه‌فرد آن کسب‌وکار مراحل مختلفی را طی می‌کنند که در اینجا به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم:
۱. درک مدل کسب‌وکار
ارزش‌گذار با درک جامع از مدل کسب‌وکار شرکت دانش بنیان، فرآیند ارزشگذاری را آغاز می‌کند. این عمل شامل بررسی دقیق و درک کامل از نحوه ایجاد درآمد در کسب‌وکار، تحلیل ساختار هزینه، و تشخیص عوامل کلیدی موفقیت در آن است. این اقدامات اساسی نقش مهمی در ایجاد ارزش و افزایش بهره‌وری شرکت دانش بنیان ایفا می‌کنند.
۲. ارزیابی مالکیت معنوی
شناسایی و ارزیابی مالکیت معنوی استارتاپ، همان‌طور که پیش از این اشاره کردیم، یکی از فاکتورهای حیاتی برای ارزش گذاری استارتاپهای دانش‌بنیان است.
۳. بررسی صورت‌های مالی
صورت‌های مالی استارتاپ در صورت وجود داشتن، تجزیه‌وتحلیل می‌شود. ارزش‌گذار با مرور میزان رشد، حاشیه سود، و سایر معیارهای کلیدی مالی، نقشه‌ای دقیق از وضعیت مالی شرکت را به‌دست می‌آورد.
۴. درک دینامیک بازار
ارزشگذاران در جهت ارزشگذاری شرکت‌های دانش‌بنیان، تلاش می‌کنند تا درک کاملی از بازاری که استارتاپ در آن فعالیت دارد، به‌دست آورند. این فرآیند شامل بررسی دقیق روندهای بازار، چشم‌انداز رقابتی، و موقعیت فعلی استارتاپ می‌شود.
چنین تحلیل‌هایی به ارزش‌گذار کمک می‌کنند تا یک دید گسترده و جامع از عملکرد و اطرافیان بازار را به‌دست آورده و از این طریق به ارزیابی دقیق‌تری ارزش کسب‌وکار بپردازند.
۵. بررسی اندازه بازار و پتانسیل رشد استارتاپ
ارزشگذاران به‌منظور ارزش گذاری استارتاپ دانش بنیان، اندازه بازار و پتانسیل رشد محصولات یا خدمات شرکت دانش‌بنیان را دقیقاً ارزیابی می‌کنند. در رابطه با یک شرکت دانش‌بنیان، پتانسیل دستیابی به سهم بازار اهمیت زیادی دارد.
این تحلیل شامل اندازه بازار، ارزیابی قابلیت‌های رشد محصول یا خدمات و تعیین قدرت شرکت در تصاحب سهم بازار می‌شود. از این طریق، ارزشگذاران توانمندی شرکت در مواجهه با چالش‌های موجود در بازار را به‌وضوح مشخص می‌کنند.
۶. بررسی پایگاه مشتریان و روابط آن‌ها
در فرآیند ارزشگذاری شرکت‌های دانش‌بنیان، مطابق با دیگر کسب‌وکارها، ارزیابی جامع از پایگاه مشتریان از اهمین بالایی برخوردار است.
۷. ارزیابی تیم استارتاپی
ارزیابی تیم استارتاپ، شامل بررسی تجربه و توانایی‌های تیم مدیریتی، در ارزشگذاری استارتاپهای جوان و دانش‌بنیان حیاتی است. این اهمیت به دلیل آن است که مهارت‌ها و تخصص‌های حاصل از تیم مدیریتی می‌توانند به عنوان عوامل کلیدی در دستیابی به موفقیت یک استارتاپ دانش‌بنیان نقش داشته باشند.
۸. استفاده از روش ارزش گذاری مناسب
انتخاب روش ارزش گذاری مناسب برای شرکت‌های دانش بنیان، با توجه به خصوصیات منحصربه‌فرد هر کسب‌وکار و از طریق دیدگاه و تصمیم ارزشگذاران انجام می‌گیرد.
۹. گزارش ارزش گذاری شرکت های دانش بنیان
نتایج به‌دست‌آمده از روش یا روش‌های مختلف مورد استفاده در فرآیند ارزش گذاری شرکت دانش بنیان، با در نظر گرفتن نقاط قوت و ضعف هر روش، به صورت جامع و تفصیلی در گزارش ارزشگذاری جهت ارائه به کارفرما آماده می‌شود. در این راستا، ارتباط فعال و مؤثر با سهامداران، از جمله بنیان‌گذاران، خریداران بالقوه و سرمایه‌گذاران، اهمیت زیادی دارد.
اهمیت مالکیت فکری در ارزش گذاری استارتاپ های دانش بنیان چیست؟
اهمیت مالکیت معنوی و دارایی‌های نامشهود در فرآیند ارزش گذاری استارتاپهای دانش بنیان، امری بسیار حائز اهمیت است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت. مالکیت فکری شامل یک طیف گسترده از دارایی‌هاست، که در ادامه به برخی از مهم‌ترین آن‌ها اشاره خواهیم کرد:
- پتنت‌ها
- علائم تجاری
- حق کپی‌رایت
- اسرار تجاری
تمامی این عوامل در اساس ارزش یک استارتاپ جای می‌گیرند؛ اما اهمیت دارایی‌های نامشهود برای ارزشگذاری، از این موارد بیشتر است و در ادامه بیشتر درباره آن صحبت می‌کنیم.
مزیت رقابتی
ازآن‌جایی‌که استارتاپ‌ها در بیشتر اوقات در بازارهای رقابتی فعالیت می‌کنند، در اختیار داشتن مالکیت فکری و دارایی‌های نامشهود برای آن‌ها یک مزیت رقابتی محسوب می‌شود. این دارایی‌ها با جلوگیری از تکرار نوآوری‌ها در محصول یا خدمات کسب‌وکار مزیت رقابتی مستحکمی برای بنیان‌گذاران ایجاد می‌کنند.
تمایز در بازار
ارزش گذاری شرکت دانش بنیان با تکیه بر دارایی‌های نامشهود و مالکیت فکری انجام می‌شود، چرا که این دارایی‌ها به‌عنوان مزیت رقابتی می‌توانند بین رقبا تمایز ایجاد کنند و منجر به جذب مشتری بیشتری برای کسب‌وکار شوند.
افزایش قدرت مذاکره
ارزش گذاری کسب‌وکارهای نوپا و شرکت‌های دانش بنیان باعث افزایش قدرت مذاکره در مشارکت‌های تجاری، همکاری‌ها و امضای موافقت‌نامه‌ها می‌شود. کارآفرینان و صاحبان شرکت‌های دانش‌بنیان به کمک ارزش گذاری انجام شده می‌توانند از اهرم مستحکمی در مذاکرات بهره‌مند شوند.
افزایش اعتماد سرمایه‌گذاران
سرمایه‌گذاران به دنبال استارتاپ‌هایی هستند که از مالکیت معنوی بهره‌مند باشند؛ زیرا شرایط عملکرد شرکت‌های دانش‌بنیان به نحوی طراحی شده‌اند که آن‌ها قادرند از ایده‌ها و محصولات خود حفاظت کنند.
در چنین شرایطی، کپی کردن یا تقلید از عملکرد کسب‌وکار به چالش کشیده می‌شود و استقرار موقعیت بازار و جریان درآمدی استارتاپ به طور قابل توجهی تضمین شده است.
نتیجه‌گیری
به‌منظور ارزشگذاری کسب‌وکارهای دانش‌بنیان، لازم است ارزشگذاران ترکیبی از عوامل کمی و کیفی را مد نظر داشته باشند تا به یک ارزیابی جامع و قابل‌دفاع برسند. شفافیت در فرآیند ارزش گذاری دانش بنیان و اعتماد به ارزشگذاری انجام‌شده، نقش اصلی را در اینجا دارد.
همچنین، در زمانی که نیاز به جذب سرمایه برای گسترش کسب‌وکار پیش می‌آید، سرمایه‌گذاران با توجه به خصوصیات خود و ارزش دارایی‌های شرکت، نقدهای خود را اعلام می‌کنند. راه‌حل این چالش برای کسب‌وکارهای دانش‌بنیان، شناسایی نحوه درآمدزایی از دارایی‌های نامشهود در بازار مربوطه است و این امر از طریق تحلیل‌های متنوع امکان‌پذیر است.
از آنجا که مالکیت فکری و دارایی‌های نامشهود به ارزش گذاری شرکت‌های دانش‌بنیان افزوده می‌شوند، این موارد باید به‌طور جداگانه و با دقت مورد بررسی قرار گیرند. به‌منظور ارزش گذاری شرکت دانش بنیان و تعیین ارزش برای سرمایه فکری خود لازم است که کار را به متخصصان این حوزه بسپارید.
