یکی از روش‌های نسبی ارزش‌گذاری، روش ارزش گذاری ارزش منصفانه بازار است. ارزش منصفانه بازار Fair Market Value قیمتی است که یک محصول در بازار آزاد با آن به‌فروش می‌رسد و خریدار و فروشنده علاوه‌بر آگاهی نسبت به این دارایی به نفع خود عمل می‌کنند. تلاش روش ارزش منصفانه این است که با توجه به حوزه فعالیت کسب‌وکار، اندازه بازار و توافق‌های واقعی صورت گرفته بین استارتاپ‌های مشابه و سرمایه‌گذاران خطرپذیر حدودی از ارزش استارتاپ تحت بررسی را به‌دست بیاورد. بازه عددی به‌دست آمده توسط این روش در مراحل مختلف جذب سرمایه کاربرد دارد. هرچند روش ارزشیابی با ارزش منصفانه تنها در صورتی کارایی دارد که زیست‌بوم استارتاپی به اندازه‌ کافی به بلوغ رسیده و حجم داده‌های افشا شده به اندازه کافی باشد تا دسترسی به توافق‌های افزایش سرمایه میان استارتاپ و سرمایه‌گذار امکان‌پذیر باشد. ما در گفتاری دیگر تمام روش‌‌های ارزش گذاری استارتاپ‌ها را مورد بررسی قرار داده‌ایم. اگر علاقمند به مطالعه‌ای بیشتر روش‌های ارزش گذاری استارتاپ ها هستنید، اینجا کیلیک کنید.

تعریف روش ارزش گذاری ارزش منصفانه بازار با مثال

ارزش گذاری استارتاپ به روش منصفانه بازار را می‌توان با ذکر یک مثال ساده‌ تعریف کرد. فرض کنید قصد خرید خانه در یکی از مناطق شهر تهران را دارید؛ برای آگاهی از مزنه بازار چه اقداماتی انجام می‌دهید؟ احتمالا اولین اقدام این است که سراغ آگهی‌های آنلاین و آفلاین رفته و نگاهی به قیمت خانه‌های آن منطقه بیاندازید. قدم بعدی به دست آوردن بازه قیمتی از راه پرس‌وجو از دوستان و آشنایان به‌خصوص اهالی ساکن در آن منطقه هست. قیمت واقعی‌تر اما از راه مراجعه به بنگاه‌های معاملات املاک و مقایسه آخرین معامله‌های واقعی ملک در آن منطقه به‌دست خواهد آمد.
روش ارزش منصفانه بازار هم مشابه همین مثال عمل می‌کند؛ اگر خریدار ملهک را سرمایه‌گذار فرض کنیم و خانه را استارتاپ درنظر بگیریم، فرآیند ارزش‌گذاری استارتاپ‌‌ها شبیه خرید خانه می‌شود. در چنین شرایطی همان‌گونه که خریدار ملک سراغ محاسبات متره‌ی ساختمان نرفته و ریز ارزش مصالح به‌کار رفته در ساخت ساختمان را محاسبه نمی‌کند، سرمایه‌گذار نیز به همین روش عمل می‌کند. سرمایه‌گذار ضمن اجتناب از این کار برای به‌دست آوردن ارزش حدودی استارتاپ حوزه ایکس در راند ایگرگ، یک قیمت حدودی و اگر قرار باشد جنبه انصاف را نیز رعایت کند، به احتمال زیاد یک بازه قمیتی برای کسب‌وکار درنظر می‌گیرد. برای مثال سرمایه‌گذار از نتایج حاصل از روش مبتنی بر ارزش بازار به این نتیجه خواهد رسید که استارتاپ‌های حوزه فناوری‌های مالی (فین‌تک) در‌صورت فعالیت و بازار هدفشان در ایران باشد، در راند اول جذب سرمایه به طور متوسط بین یک تا دو میلیارد تومان ارزش‌گذاری و معامله می‌شوند.

ارزش گذاری با روش ارزش منصفانه بازار درصورت عدم دسترسی به اطلاعات

درصورتی که اطلاعات کافی دردسترس نباشد، دو راهکار پیشنهاد می‌شود:
راه اول این است که از اطلاعات افشاشده استارتاپ‌های مشابه استفاده شود. برای مثال اگر استارتاپ تحت بررسی یک مارکت پلیس فروش محصولات مجازی است و نمونه مشابهی که اطلاعات افزایش سرمایه آن افشا شده باشد، وجود ندارد، می‌توان از اطلاعات افشا شده یک مارکت پلیس فروش محصولات فیزیکی استفاده کرد. البته در این روش ارزش‌گذاری دقیق انجام نشده و صرفا یک تعیین ارزش اولیه صورت گرفته است.
روش مبتنی بر ارزش بازار روش مورد علاقه سرمایه‌گذاران خطرپذیر است زیرا تجربه نشان داده که تعداد طرح‌های کاملا نوآورانه در زمینه کسب‌وکارهای استارتاپی بسیار اندک است و مدل کسب‌وکاری که هیچ نمونه مشابهی برای مقایسه وجود نداشته و کاملا منحصر‌به‌فرد باشند، اندک است. در حالت عادی بسیاری از مدل‌های کسب‌وکارها نزدیک به یکدیگر و با تشابه زیاد هستند. به‌همین دلیل است که سرمایه‌گذاران خطرپذیری که در جلسات ارائه استارتاپ‌ها حضور دارند، همواره رنج ارزش استارتاپ‌های مشابه را در ذهن دارند و هنگامی که طرحی به آن‌ها پیشنهاد می‌شود که تعیین ارزش آن بسیار بالاتر از سقف آن بازه است، بدون درخواست ارائه اطلاعات مالی تکمیلی و تنها با کمک نتایج روش ارزش‌ گذاری ارزش منصفانه بازار طرح را رد می‌کنند.
راه دوم در ارزش گذاری استارتاپ‌ها به روش منصفانه بازار استفاده معکوس از این روش است. به‌این‌ صورت که گاهی ما از عرف ارزش استارتاپ‌های تحت بررسی اطلاعاتی نداریم اما می‌دانیم که به‌عنوان مثال در زیست‌بوم استارتاپی ایران در مرحله بذر مایه حدود 15 درصد سهام به سرمایه‌گذاران خطرپذیر واگذار می‌شود. در‌این‌صورت اگر استارتاپی تقاضای 200 میلیون تومان سرمایه در مرحله بذر مایه دارد، می‌توان چنین برداشت کرد که 200 میلیون تومان به ازای 15 درصد از سهام شرکت به معنای ارزشی در حدود 1333 میلیون تومان است.
در روش ارزش منصفانه بازار (FMV) ارزیابی با توجه به ارزش دقیق استارتاپ یا دارایی‌ها صورت می‌گیرد. ارزش گذاری استارتاپ به روش ارزش منصفانه بازار در دو حالت اتفاق می‌افتد یا شما به‌عنوان بنیان‌گذار استارتاپ تمایل به ارزشیابی با روش منصفانه بازار دارید و یا سرمایه‌گذار خطرپذیر شما درخواست ارزش گذاری به این روش را دارد. انتخاب روش ارزش‌گذاری استارتاپ‌ها با توجه به نیاز آن‌ها و شرایط منحصربه‌فرد هر کسب‌وکاری صورت می‌گیرد. شاید اطلاعات کافی فاش شده‌ای برای کسب‌وکار شما در اکوسیستم استارتاپی وجود نداشته باشد و شاید این روش برای شرایط شما کارایی نداشته باشد. در هر صورت اگر تمایل به روش ارزش گذاری ارزش منصفانه بازار دارید، با ثبت درخواست ارزش گذاری خود در رتیبا منتظر تماس کارشناسان ما به‌ منظور تعیین اولین جلسه مشاوره رایگان باشید.