کسب و کارها به دلایل مختلفی باید ارزش به روز خود را محاسبه کرده و بدانند. ارزش گذاری کسب و کارهای سنتی به دلیل نوع دارایی آن متفاوت و آسان‌تر است. دارایی‌ها به دو دسته‌ی دارایی‌های مشهود و نامشهود تقسیم می‌شوند. در کسب و کارهای استارتاپی و دانش بنیان نوع دارایی اغلب از نوع دارایی نامشهود است. در این مقاله دلیل ارزش گذاری استارتاپ یا هر کسب و کاری بیان شده است. برای شروع فرآیند با توجه به شرایط بلوغ، وضعیت توسعه محصول یا ایده و همچنین سایر عوامل درون‌سازمانی و برون‌سازمانی، یک ارزش‌گذار روش ارزش گذاری استارتاپ را انتخاب نموده و وارد فرآیندی اغلب پرچالش می‌گردد. مسیر ارزش گذاری استارتاپ پر چالش است،‌ زیرا ارزش گذاری منصفانه دارایی‌هایی که اغلب نامشهود هستند بسیار به تجربه و تبحر ارزش گذار بستگی دارد. بیش ارزش گذاری و کم ارزش گذاری استارتاپ‌ها دام‌هایی‌ست که پیش پای سرمایه گذار و سرمایه پذیر پهن می‌شود. گروه تحلیل‌گران رتیبا، تجربه‌ی چندین سال ارزش گذاری استارتاپ‌ در سطوح بلوغ مختلف را دارد. پورتفولیوی رتیبا گواه برحق این مدعاست.

گروه تحلیل‌گران رتیبا، با سالها تجربه ارائه دهنده‌ی خدمات ارزش گذاری استارتاپ، ارزش گذاری دارایی نامشهود و ارزش گذاری شرکت دانش بنیان با مهر کارشناس رسمی دادگستری است.

چرا باید استارتاپ را ارزش گذاری کرد؟

1. عرضه اولیه سهام به شکل خرد یا بلوکی در بازارهای بورس و فرابورس
2. ارزیابی رویدادها (همچون افزایش سرمایه، ادغام و تملیک، فروش سهام، تجزیه شرکت و غیره)
3. وثیقه وام‌ها
4. حداقل قیمت در مناقصات یا شرکت در مزایده
5. ارائه شاخص ارزیابی عملکرد
6. خلق ارزش
7. ارزیابی استراتژی شرکت

1) عرضه اولیه سهام به شکل خرد یا بلوکی در بازارهای بورس و فرابورس

یکی از ابزارهای اجرای اصل 44 قانون اساسی در کشور و توسعه فرآیند خصوصی‌سازی، عرضه سهام از طریق بازارهای مالی کشور از جمله بورس و فرابورس است. یعنی کسب و کارهای کوچک و متوسط پس از گذراندن دوران بلوغ و البته احراز شرایط ورود به بورس، اصطلاحا IPO شده و سهام خود را در بازارهای عمومی عرضه می‌کنند. در این زمان، پیش از ورود به بازار، برای تعیین قیمت هر سهم از کسب و کارها، باید ارزش کسب و کار خودشان را محاسبه کنند و به اصطلاح باید ارزش گذاری شوند.

2) ارزیابی رویدادهایی

در مسیر بلوغ یک کسب و کار رویدادهای مختلفی ممکن است تجربه شود. رویدادهایی مثل نیاز به افزایش سرمایه، ادغام، تملیک، فروش یا تجزیه شرکت یا کسب و کار. یعنی به زبان ساده‌تر چه زمانی که یک کسب و کار شکست بخورد و مجبور به فروش تمام یا بخشی از سرمایه خود شود و چه زمانی که در مسیر موفقیت قرار گرفته باشد، باید ارزش دارایی‌های مشهود و نامشهود خود را از قبل محاسبه و به‌روز کند و این یکی از مهم‌ترین دلیل ارزش گذاری استارتاپ و کسب و کارها محسوب می‌‌شود.

3) وثیقه وام‌ها

بانک و سایر وام‌دهندگان بعد از طمینان از اینکه دارایی‌ها شما ارزش کافی به عنوان وثیقه را دارند، اقدام به دادن تسهیلات می‌کنند. این نهادها متصدی عملیات ارزش گذاری دارایی جهت وثیقه وام می‌باشند. آن‌ها به دنبال به دست آوردن ارزش بازار دارایی جهت برآورد میزان مبلغ وام با توجه به نسبت وام به ارزش می‌باشند.

4) آگاهی از حداقل قیمت برای مناقصات یا شرکت در مزایده

زمانی که یک نهاد دولتی یا غیردولتی اقدام به فروش بخشی از دارایی‌های مالی و یا غیرمالی خود به شکل مناقصه و مزایده می‌کند، آگاهی از ارزش بازاری آن به عنوان یک راهنما برای فروش دارایی خود و ایجاد منفعت برای شرکت بسیار اهمیت دارد.

5) ارائه شاخص ارزیابی عملکرد

یکی از اهداف ارزش گذاری شرکت به دست آوردن اطلاعاتی در خصوص فعالیت مؤسسات اقتصادی و عملکرد مدیران به عنوان یک شاخص می‌باشد. تجزیه و تحلیل نسبت‌های مالی به شکل طبقه‌بندی نسبت‌های نقدینگی، عملیاتی، سودآوری و بازار نیز به عنوان بخشی از فرآیند ارزش گذاری، می‌تواند منجر به آگاهی مدیران و سرمایه‌گذاران از عملکرد مدیریت و بخش مالی آن موسسه گردد.

6) خلق ارزش

الگوی جدید مدیریت مالی با هدف خلق ارزش برای سهامداران شکل گرفته است. پس برای خلق ارزش برای سهامداران، آگاهی از ارزش،  نحوه تغییرات آن برای ارزیابی تأثیر آن بر ثروت سهامدار بسیار مهم است.

7) ارزیابی استراتژی شرکت

از آنجایی که هدف نهایی شرکت‌ها، افزایش ثروت سهامداران است، ارزیابی کردن تأثیر استراتژی‌های شرکت بر ارزش ذاتی آن بسیار حائز اهمیت است. دلیل ارزش گذاری استارتاپ و بیزینس‌ها این است که ارزش گذاری ابزاری است که با استفاده از آن می‌توان تأثیر هر نوع تغییر در استراتژی شرکت‌های تولیدی و یا خدماتی را ارزیابی نمود.

چرا ارزش گذاری کاری سخت و پیچیده است؟

فرآیند تعیین ارزش اقتصادی یک شرکت، یک کسب و کار به همراه کلیه دارایی‌های مشهود و نامشهود آن، فرآیندی است که در آن با در نظر گرفتن کلیه فاکتورهای اقتصادی، فنی و البته ملاحظات تجربی، سعی می‌شود تصویری نسبتا واضح از ارزش ذاتی دارایی‌ها به دست آید.

محاسبه ارزش نام تجاری، دانش فنی آشکار و ضمنی موجود در کسب و کار، اختراعات ثبت شده تحت تملک کسب و کار و غیره، همه و همه می‌بایست در ارزش گذاری کسب و کار لحاظ شده و همین، خود موید آن است که ارزش گذاری فرآیندی بسیار پیچیده و دشوار می باشد.

هر دارایی (چه مشهود و چه نامشهود) دارای یک ارزش ذاتی بوده که ارزشگذار می‌کوشد عدد نهایی ارزش گذاری خود را به آن ارزش ذاتی نزدیک نماید. برای چنین کاری لازم است ارزش گذار با در اختیار داشتن تمامی داده‌های مالی و غیرمالی آن کسب و کار، با بهترین روش‌های ارزش گذاری، به تعیین ارزش ذاتی کسب و کار بپردازد. اما نکته اینجاست که نه‌تنها تمامی داده‌های مالی و غیر مالی اغلب در دسترس ارزشگذار قرار ندارد- به ویژه در ارزش گذاری دارایی‌های نامشهود- بلکه اساس در ارزش گذاری کسب و کارها چیزی به نام بهترین روش ارزش گذاری وجود ندارد.

آیا ارزش گذاری استارتاپ‌ها، سخت تر از ارزش گذاری سایر کسب و کارهاست؟

در مورد استارتاپ‌ها، ارزش گذاری بسیار پیچیده‌تر است. چرا که استارتاپ‌ها-به ویژه در مراحل اولیه رشد خود- سوابق مالی چندانی نداشته و به واسطه نوپا و نوآور بودن خود، این اجازه را به ارزشگذار نخواهند داد که از داده‌های بازارهای مشابه برای ارزش گذاری آنها استفاده نماید. ضمن اینکه بسیاری از جریان‌های درآمدی که احتمالا در آینده سبب رشد نمایی استارتاپ می شوند، اساسا در مراحل اولیه ایجاد و تست نشده و امکان در نظر گرفتن آن‌ها در فرآیند ارزش گذاری استارتاپ وجود نخواهد داشت.(Startup Valuation).  ما هفت دلیل ارزش گذاری استارتاپ را بررسی کردیم. می‌توان چنین گفت که ارزش گذاری، فرآیندی زمان‌بر و پیچیده است که ارزشگذار در آن می‌کوشد با در نظر گرفتن کلیه پارامترهای مالی و غیر مالی و تجربه خود، روشی مناسب برای ارزش گذاری را انتخاب کند تا تصویری نسبتا واضح از وضعیت اقتصادی آن کسب و کار(با کلیه دارایی‌های مشهود و نامشهودش) برای سرمایه‌گذار ترسیم کند. او تلاش می‌کند تا حد امکان عدد نهایی ارزش گذاری را به عدد ارزش ذاتی آن کسب و کار نزدیک نماید. اگر علاقمند به کسب اطلاعات در رابطه با انواع روش‌ ارزش گذاری استارتاپ هستید، این مقاله را مطالعه نمایید.