یکی از راه‌های تعیین ارزش استارتاپ‌ها، روش ارزش گذاری سرمایه گذاری خطر پذیر یا Venture Capital Method است که اولین بار توسط بیل سالمن در سال ۱۹۸۷ استفاده شد. فرمول اولیه روش ارزش گذاری VC استفاده شده توسط سالمن اندکی تفاوتی با نسخه امروزی آن دارد اما هنوز هم سرمایه‌گذاران خطرپذیر زیادی وجود دارند که به نسخه اولیه پایبند مانده‌اند. از وسایل خانه گرفته تا وسیله نقلیه و حتی گلدانی که روی میز می‌گذارید، همه و همه ارزشی دارند که عواملی مانند سن، میزان فرسودگی و عرضه و تقاضا روی آن‌ تاثیرگذار است. استارتاپ‌ها و کسب‌وکارها نیز ارزشی دارند که از طریق فرآیند ارزش‌گذاری مشخص می‌شود. تعیین قیمت برای دارایی‌های نامشهود مانند ارزش فعلی و بالقوه یک کسب‌وکار و درنظر گرفتن امکان رشد سریع آن‌ها کار دشواری است. کار زمانی دشوارتر می‌شود که قصد تعیین ارزش استارتاپی در مراحل اولیه حیات وجود داشته باشد. ارزشیابی استارتاپ‌های Seed-stage متفاوت از استارتاپی است که به درآمد رسیده و چند دوره جذب سرمایه داشته است. ارزش گذاری استارتاپ به روش سرمایه گذاری خطرپذیر برای تعیین ارزش کسب‌وکارهایی که مراحل اولیه رشد خود را سپری می‌کنند، مناسب است.

تعریف روش ارزش گذاری سرمایه گذاری خطرپذیر

برای تعیین ارزش ذاتی یک کسب‌وکار رویکردهای متفاوتی وجود دارد؛ گاهی نیاز به تحلیل بازار کسب‌وکار است؛ گاهی براساس داده‌ها و پیش‌بینی‌های مالی و گاهی مطابق با هزینه‌های مصرف شده یک استارتاپ جلو می‌رویم. هرکدام از روش‌های مذکور براساس میزان بلوغ کسب‌وکار یا اطلاعات اولیه و نوع بازار مورد فعالیت می‌تواند برای ارزش‌گذاری یک استارتاپ استفاده شود. از بین این روش‌ها، روش ارزش گذاری سرمایه گذاری خطرپذیر اغلب توسط سرمایه‌گذاران خطرپذیر و به‌منظور برآورد کلی و سریع ارزش یک استارتاپ به‌کار برده می‌شود. تعیین ارزش یک کسب‌وکار نیازمند آنالیز دقیق مواردی ازجمله دارایی‌های نامشهود و پتانسیل رشد آتی است که عواملی مانند تحلیل درآمدی و سودآوری را مدنظر قرار می‌دهد. نتایج ارزش‌گذاری به سرمایه‌گذاران خطرپذیر کمک می‌کند تا آسان‌تر درمورد سرمایه‌گذاری روی استارتاپ‌ها تصمیم بگیرند.

زمان استفاده از روش ارزش گذاری VC

روش ارزش گذاری سرمایه گذاری خطرپذیر اغلب در مراحل اولیه رشد کسب‌وکارها کاربرد دارد. دقیقا همان‌ جایی که استارتاپ داده مالی زیادی ندارد و در دره مرگ مشغول متناسب‌سازی محصول خود با بازار بوده و تلاش می‌کند که به سمت چشم‌انداز هدف حرکت کند. چشم‌انداز کسب‌وکارها نقشی حیاتی در ارزش گذاری استارتاپ به روش سرمایه گذاری خطرپذیر دارد. یک VC به آینده استارتاپ نوپا و نزدیک‌ترین کسب‌وکارهایی که موفق به دستیابی به پنجره خروج شده‌اند نگاهی انداخته و پیش‌بینی می‌کند که استارتاپ تحت بررسی در آینده با چه میزان ارزشی به پنجره خروج خود نزدیک خواهد شد. درواقع آنچه سرمایه‌گذار خطرپذیر در روش ارزش گذاری سرمایه گذاری خطر پذیر به دنبال آن است، ارزش پایانی یا Exit Value آن کسب‌وکار است.

رابطه ریاضی و روش ارزش گذاری سرمایه گذاری خطرپذیر

محاسبات ریاضی روش ارزش گذاری سرمایه گذاری خطرپذیر چندان دشوار نیست و تنها رابطه اساسی در این روش آن است که ارزش نهایی استارتاپ در زمان خروج تقسیم بر ارزش فعلی استارتاپ، برابر با رشد سرمایه‌گذاری صورت گرفته خواهد بود. هرچند این رشد سرمایه‌گذاری به‌معنای درصد رشد نیست و معنای چندبرابر شدن سرمایه‌گذاری صورت گرفته را دارد. این همان چیزی است که سرمایه‌گذاران خطرپذیر به آن چند ایکس شدن سرمایه می‌گویند.

ارزش پایانی یا Terminal value

ارزشی که استارتاپ در زمان رسیدن به پنجره خروج به آن می‌رسد، ارزش پایانی استارتاپ است. پنجره خروج استارتاپ می‌تواند یک رویداد ادغام و تملیک (M&A) و یا عرضه سهام در بازارهای عمومی (IPO) باشد. ارزش پایانی یک استارتاپ یا به کمک روش‌های محاسباتی و توجه به پیش‌بینی‌های مالی استارتاپ مانند آنچه در روش تنزیل جریان‌های نقدی تشریح شده، محاسبه می‌شود و یا باتوجه به ارزش‌گذاری‌های افشا شده در زمان M&A یا IPO شدن استارتاپ‌های مشابه به‌صورت تقریبی تخمین زده می‌شود.

بازده سرمایه‌گذاری

تعیین بازده سرمایه‌گذاری مطلوب رابطه‌ای مشخص نداشته و به سختی می‌توان یک عدد مشخص برای تمامی سرمایه‌گذاران خطرپذیر تعیین کرد. باتوجه به رابطه معروف ریسک و پاداش، هر سرمایه‌گذار خطرپذیر ممکن است باتوجه به ریسکی که برای سرمایه‌گذاری خود می‌بیند، بازده‌ای مطلوب برای آن سرمایه‌گذاری در ذهن خود درنظر بگیرد.
درحالت کلی دو راهکار برای تعیین بازده مطلوب سرمایه‌گذاری وجود دارد. با تعیین درصد بازده سالانه مطلوب سرمایه‌گذاری و تعداد سال‌هایی که تا رسیدن استارتاپ به پنجره خروج باقی مانده، بازده کل سرمایه‌گذاری (ایکس برابر شدن) را تعیین کنند یا اینکه باتوجه به بازدهی مطلوب پورتفولیو سرمایه‌گذاری خطرپذیر، ایکس برابر شدن یکی از استارتاپ‌های پورتفولیو با توجه به نرخ تنزیلی که سرمایه‌گذار درنظر می‌گیرد، تعیین می‌شود.

روش‌های مختلفی برای ارزیابی و ارزش گذاری کسب‌وکارها در مراحل اولیه وجود دارد که ارزش گذای استارتاپ به روش سرمایه گذاری خطرپذیر تنها یکی از آن‌هاست. ارزش‌گذاری یک رقم ثابت نیست و به‌صورت دوره‌ای تحت‌تاثیر احتمال رشد یا شکست مجدد ارزشیابی می‌شود. یک شرکت در هر دوره از جذب سرمایه، ادغام، عرضه اولیه عمومی IPO، انحلال و یا فروش نیاز به ارزش‌گذاری دارد. در هر مرحله از بلوغ کسب‌وکار که هستید، برای ثبت درخواست ارزش گذاری به روش سرمایه گذاری خطر پذیر یا تشخیص روش مناسب استارتاپ خود، منتظر تماس کارشناسان رتیبا باشید.