سرمایه مرحله بذری (مرحله کشت ایده) چیست و چگونه کار می‌کند؟

بودجه مرحله بذری (Seed Funding) به شتاب گرفتن رشد در استارتاپ‌ها کمک می‌کند و معمولا اولین شکل رسمی از سرمایه جمع‌آوری شده برای استارتاپ‌ها محسسوب می‌شود. تامین مالی بذری (سید فاندینگ) برای اجرایی کردن ایده‌ها و حیات بخشیدن به کسب‌وکارها ضروری است. همچنین در صورت موفقیت در جذب سرمایه گذاری بذری جلب اعتماد سرمایه‌گذاران بالقوه در مراحل بعدی آسان‌تر می‌شود. بودجه اولیه برای راه‌اندازی یک استارتاپ معمولا از پس‌انداز شخصی بنیان‌گذاران، دوستان و یا آشنایان آن‌ها تامین می‌شود. بیش از 70 درصد از کسب‌وکارهای کوچک و تازه تاسیس برای ادامه مسیر به سرمایه شخصی متکی هستند. با وجود تامین سرمایه اولیه استارتاپ‌ها از منابع آشنا دیر یا زود نیاز به تامین مالی از سایر منابع به وجود می‌آید که به سرمایه بذری معروف است. تامین بودجه مرحله کشت ایده ممکن است مرموز و ترسناک باشد اما با بررسی دقیق مرحله دانه (seed) قدم بعدی کارآفرینان شفاف‌تر خواهد شد. با مطالعه راهنمای زیر مرحله کشت ایده یا سید فاندینگ استارتاپ‌ها تا حد زیادی روشن و شفاف خواهد شد.

مرحله بذری چیست؟

مرحله بذری (Seed Funding) اولین دوره سرمایه‌گذاری رسمی استارتاپ‌ها است که قبل از حرکت به سمت سایر مراحل جذب سرمایه (A، B، C) جمع‌آوری می‌شود. هدف از بودجه بذری تامین نقدینگی مورد نیاز برای دنبال کردن اهداف کسب‌وکار و اطمینان از موفقیت آن‌ها است. از آنجایی که استارتاپ‌ها در شرایط ابتدایی حیات خود چندان واجد شرایط دریافت وام و سرمایه نیستند بیشتر مورد توجه سرمایه‌گذاران فرشته یا سرمایه‌گذاران خطرپذیر اولیه قرار می‌گیرند. سرمایه‌گذار در ازای سرمایه گذاری بذری در این مرحله مقداری از سهام استارتاپ‌ها را صاحب می‌شود.

جذب سرمایه بذری چه قدر طول خواهد کشید؟

پاسخ به این سوال به عوامل بسیاری بستگی دارد زیرا در واقع زمان مشخصی برای دستیابی به سرمایه بذر وجود ندارد. اگر اشتیاق سرمایه‌گذار در پروسه سرمایه‌گذاری بالا باشد ممکن است سرمایه گذاری بین 6 الی 8 هفته به پایان برسد اما معمولا به زمان بیشتری نیاز دارند و 12 هفته عدد واقعی‌تری برای جذب سرمایه مرحله بذر است.

چه میزان سهام به سرمایه‌گذاران بذری واگذاری می‌شود؟

استارتاپ‌ها در ازای سرمایه دریافتی از سرمایه‌گذاران مختلف درصدی از سهام خود را واگذار می‌کنند. عدد و رقم دقیقی برای این میزان واگذاری وجود ندارد و توافق‌ها با گفتگو و رضایت طرفین با توجه به شرایط اختصاصی هر کسب‌وکار تعیین می‌شود. با این وجود واگذار کردن کمتر از 10 درصد از سهام استارتاپ برای بنیان‌گذاران معامله شیرینی است و شرایط را برای ادامه مسیر به سمت جذب سرمایه مرحله A و فراتر از آن فراهم می‌کند. واگذاری میزان کم سهام در شرایط ایده‌آل اتفاق می‌افتد و در بسیاری از سرمایه‌ گذاری‌های بذری بیش‌تر از 20 الی 25 درصد سهام استارتاپ‌ها به سرمایه‌گذار واگذار می‌شود.

معایب و مزیت سرمایه گذاری مرحله بذری چیست؟

جذب سرمایه‌گذار در مرحله بذری برای استارتاپ‌ها مزیت‌های دیگری به جز تامین نقدینگی مورد نیاز برای دستیابی به اهداف دارد. سرمایه‌گذاری در کسب‌وکاری که در مراحل ابتدایی حیات خود قرار دارد شامل ریسک بالایی می‌شود و پذیرش سرمایه‌گذاران در این مرحله در حکم مهر تاییدی برای مراحل بعدی جذب سرمایه است. سایر مزیت‌هایی که دریافت سرمایه بذری می‌تواند برای کسب‌وکارها به وجود بیاورد به شرح زیر است.

• توسعه محصول / خدمات
• شروع سریع با مقداری کمی پول
• بهره‌مندی از تخصص سرمایه‌گذاران
• استفاده از شبکه تجاری (نتورک) سرمایه‌گذاران
• به وجود آوردن پایه‌ای قوی برای مذاکرات در آینده
• فراهم کردن فرصتی برای اعتبار بخشیدن به اهداف و ایده‌ها

سرمایه اولیه مزیت‌های زیادی دارد و استفاده از آن می‌تواند نقطه شروع حیات حرفه‌ای یک کسب‌وکار محسوب شود. این در حالی است که ممکن است کسب‌وکارها به همان سرعتی که انتظار داشتند پول جمع‌آوری نکنند و فرآیند جذب سرمایه از این منظر طولانی شود. همچنین با جذب سرمایه از سرمایه‌گذاران کنترل قسمتی از کسب‌وکار از اختیار بنیان‌گذاران خارج و در ازای سرمایه دریافتی به سرماه‌گذاران واگذار می‌شود.

بودجه مرحله بذری استارتاپ‌ها چگونه تامین می‌شود؟

به طور کلی در مراحل مختلف رشد یک کسب‌وکار سرمایه‌گذاران مختلفی وجود دارند که با اعمال فیلترهایی از سمت کارآفرینان در نهایت مناسب‌ترین گزینه برای تامین سرمایه بذری مشخص می‌شود. حفظ ارتباط با سرمایه‌گذاران مختلف و برقراری ارتباط مثبت و کاربردی با آن‌ها برای تامین بودجه مرحله بذر مفید است. بودجه مرحله بذری از طریق گزینه‌های زیر می‌تواند تامین شود.

1. وام
2. سرمایه گذاران مختلف
3. انکباتور و شتاب دهنده‌ها
4. کمک‌های مالی (بلاعوض)
5. قرارداد سرمایه گذاری سهامی
6. پلتفرم‌های تامین مالی جمعی

حفظ ارتباط خوب با سرمایه‌گذاران کلید اصلی در افزایش سرمایه بذری برای استارتاپ‌ها است. اگر بنیان‌گذاران بتوانند به سرمایه‌گذاران نشان دهند که مشتریان وفاداری برای محصول یا خدمات خود دارند تامین بودجه بذری آسان‌تر خواهد شد.
انتخاب از بین انواع مختلف روش‌های جذب سرمایه بذری به اولویت‌های کاری بنیان‌گذاران استارتاپ‌ها بستگی دارد. گاهی اوقات کمک‌هایی از سوی دولت برای رونق کارآفرینی و راه‌اندازی کسب‌وکارها در نظر گرفته می‌شود که استفاده از آن‌ها (بدون درگیر شدن سهام) می‌تواند بودجه کافی برای شروع حرکت استارتاپ را فراهم کند.

چه کسانی در مرحله بذری روی استارتاپ‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند؟

سرمایه گذاری در دوره بذر استارتاپ‌ها اقدام پرخطری است زیرا این کسب‌وکارها فرصت کافی برای اثبات توانایی‌های خود و عرضه به بازار ندارند. از بین انواع مختلف منابع تامین بودجه سرمایه‌گذاران به ترتیب اولویت زیر گزینه مناسب‌تری برای جذب سرمایه بذری هستند.

1. سرمایه گذار فرشته
2. سرمایه گذار خطرپذیر (VC)

در تفاوت سرمایه گذار فرشته و سرمایه گذار خطر پذیر در مرحله کشت ایده می‌توان گفت که معمولا سرعت تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران فرشته بالاتر است و مراحل کار سریع‌تر انجام می‌شود. در حالی که روند سرمایه‌گذاری برای سرمایه‌گذاران خطرپذیر طولانی‌تر است و آن‌ها قبل از هر گونه تصمیم‌گیری نیازمند برگزاری چندین جلسه برای بررسی ابعاد سرمایه‌گذاری خود هستند.

1. جذب سرمایه مرحله بذری از سرمایه گذار فرشته

سرمایه‌گذاران فرشته یکی از متداول‌ترین گزینه‌ها برای تامین مالی مرحله بذر کسب‌وکارها محسوب می‌شوند. سرمایه‌گذار فرشته (Angel Investor) فردی با ارزش خالص است که انگیزه تعقیب سرمایه‌گذاری‌های پر مخاطره‌تر را دارد. سرمایه‌گذاران فرشته معمولا از سرمایه شخصی برای سرمایه‌گذاری روی استارتاپ‌ها استفاده می‌کنند اما گاهی عده‌ای از این سرمایه‌گذاران که به عنوان شبکه‌ای از سرمایه‌گذاران فرشته شناخته می‌شوند به صورت جمعی اقدام به سرمایه گذاری روی کسب‌وکارهای نوپا و استارتاپ‌های مراحل اولیه می‌کنند.

2. جذب سرمایه بذر از سرمایه گذار خطر پذیر

سرمایه گذاران خطر پذیر یا VC نوع رایج دیگر از سرمایه‌گذارانی هستند که اقدام به سرمایه گذاری بذری می‌کنند. سرمایه‌گذاران خطرپذیر معمولا از پول دیگران (شرکت‌های سرمایه‌گذاری) برای سرمایه‌گذاری روی استارتاپ‌های مراحل اولیه استفاده می‌کنند. صندوق‌های سرمایه‌گذاری VC توانایی سرمایه‌ گذاری‌های بزرگ روی کسب‌وکارها را دارند اما روند جذب سرمایه از آن‌ها طولانی است. به همین دلیل به بنیان‌گذاران استارتاپ‌ها توصیه می‌شود که قبل از فرا رسیدن موعد جذب سرمایه و اتمام پول بررسی سرمایه‌گذاران مختلف را آغاز کنند. سرمایه‌گذاران خطرپذیری که پیش از این روی استارتاپ‌های مشابه سرمایه گذاری بذری انجام داده‌اند در اولویت هستند.

زمان مناسب برای جذب سرمایه بذری چه زمانی است؟

سرمایه بذری برای استارتاپ‌ها سکوی پرتابی فراهم می‌کند تا بتواند ثابت کند که مفهوم کسب‌وکار و آنچه برای آن تلاش می‌شود کارساز است. به طور کلی زمانی که بنیان‌گذاران بتوانند فرصت بازار و مشتری کسب‌وکار خود را به درستی تشخیص دهند زمان مناسب برای جذب سرمایه مرحله بذر فرا رسیده است. استارتاپ‌هایی که شرایط زیر را داشته باشند و یا بتوانند فراهم کنند برای تامین سرمایه بذری آماده هستند.

• نشان دادن تطابق محصول با نیازهای مشتری (شفاف‌سازی در خصوص پذیرش مشتری)
• ارائه شواهدی مبتنی بر افزایش میزان پذیرش مشتری از محصول در طول زمان (اثبات بازدهی سرمایه)
• ارائه شواهدی مبنی بر اینکه محصول/ خدمات استارتاپ به کشش اولیه در بازار دست پیدا می‌کند.

در این مرحله به فاندرهای استارتاپی توصیه می‌شود که میزانی سرمایه جذب کنند تا بتوانند به سرعت به سود دهی برسند. هر چند با وجود مزایای بسیار اجباری برای سید فاندینگ وجود ندارد و صاحبان استارتاپ‌ها می‌توانند تصمیم مناسب برای کسب‌وکار خود را بگیرند.

تنها به دلیل اینکه توانایی جذب سرمایه در مرحله بذر وجود دارد لازم نیست اقدام به جذب آن شود.

مستندات لازم برای جذب سرمایه بذری

جمع‌آوری اسناد و مدارک لازم برای جذب سرمایه مرحله بذری بسیار اهمیت دارد. در این مرحله از حیات کسب‌وکارها شواهد کافی برای اثبات موفقیت وجود ندارد به همین دلیل ارائه مستنداتی که چشم‌انداز کسب‌وکار، اهداف و برنامه‌ریزی دقیق برای رسیدن به آن‌ها را نشان می‌دهد برای تصمیم‌گیری آسان‌تر به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند. فهرست مدارک لازم برای جذب سرمایه مرحله بذری به شرح زیر است.

1. اندازه بازار
2. مشتریان هدف
3. مدل پیش‌بینی مالی
4. استراتژی‌های ورود به بازار
5. نقشه راه / استراتژی محصول
6. جدول سرمایه‌گذاری (Cap Table)

گردآوری مستندات لازم برای جذب سرمایه به کسب‌وکارها کمک می‌کند تا از اتلاف وقت خود در مسیر طولانی تامین سرمایه جلوگیری کنند. با این وجود جمع‌آوری مستندات لازم تنها بخشی از قضیه است و نحوه ارائه این مستندات به سرمایه‌گذاران بالقوه شانس پذیرفته شدن را افزایش می‌دهد.

ارتباط با سرمایه گذاران مرحله بذری چگونه باید باشد؟

اطلاع از شیوه درست ارتباط با سرمایه‌گذاران بالقوه مرحله کشت ایده یکی از عوامل کلیدی در موفقیت تامین بودجه در این مرحله است. برای ارائه به سرمایه‌گذار در مرحله بذر بهتر است کارآفرینان همیشه برای ارائه آسانسوری (elevator pitch) به سرمایه‌گذاران آماده باشند.

• جذاب تعریف کردن داستان
• توضیح چگونه مصرف کردن بودجه
• پیگیر و مشتاق بودن در ارتباط با سرمایه‌گذار
• توانایی برشمردن مزیت‌های محصول کسب‌وکار (شناخت رقبا)

اگر تجربه کافی برای مذاکره با سرمایه‌گذار برای بنیان‌گذاران استارتاپی وجود ندارد بهتر است از افراد متخصص در این زمینه کمک گرفته شود تا بتوانند سرمایه‌گذار مورد نظر را قانع کنند.

نتیجه گیری در مورد مرحله بذری استارتاپ‌ها

مرحله بذری یا مرحله کشت ایده برای استارتاپ‌ها همان‌طور که از نامش پیدا است مرحله‌ای در ابتدای حیات یک کسب‌وکار است. بودجه مرحله بذر با کمی دشواری تامین می‌شود زیرا مستندات کمی برای اثبات موفقیت استارتاپ در این مرحله وجود دارد. سرمایه بذری از منابع مختلفی مانند سرمایه گذاران فرشته و خطرپذیر، شتاب دهنده‌ها، صندوق‌های حمایتی دولتی، پلتفرم‌های تامین مالی جمعی و حتی برخی از اعضای خانواده و دوستان تامین می‌شود. در این مرحله اگر سرمایه‌گذاری به کسب‌وکار اعتماد داشته باشد و مجذوب کار آن‌ها شود اقدام به سرمایه گذاری بذری روی استارتاپ‌ می‌کند. آماده‌سازی مستندات جذب سرمایه برای ارائه به سرمایه‌گذار خطرپذیر در مرحله بذر ضروری است. آماده‌سازی مستندات جذب سرمایه اقدامی تخصصی است که به تجربه احتیاج دارد. آموختن از دیگران به خصوص افرادی که قبلا این مسیر را طی کرده‌اند یا کمک گرفتن از مشاورین باتجربه می‌تواند شانس پذیرش درخواست توسط سرمایه‌گذاران بذری را بالاتر ببرد. در صورتی‌که برای تامین بودجه کسب‌وکار مرحله بذری خود به کمک احتیاج دارید کارشناسان مالی رتیبا آماده ارائه هر گونه راهنمایی هستند.

منبع:

https://www.paddle.com/resources/guide-to-seed-funding-for-startups