آماده‌سازی و نوشتن طرح توجیهی کسب و کار که به آن Feasibility Studies یا به اختصار FS نیز گفته می‌شود، راهکاری مطمئن است که برای اطمینان از میزان موفقیت یک پروژه می‌توان از آن استفاده کرد.

مطالعات امکان سنجی گزارشی است که به‌منظور ارزیابی معقول بودن یا نبودن یک پروژه، ارزیابی ریسک‌های موجود و توجیه‌پذیری اقتصادی انجام می‌شود. با بررسی دقیق مولفه‌های لازم برای نگارش مطالعات امکان‌ سنجی، احتمال موفقیت پروژه و سودآوری آن نیز افزایش پیدا می‌کند.

در این مقاله مراحل و نحوه نوشتن FS را بررسی خواهیم کرد تا نشان دهیم گزارش طرح توجیهی چگونه می‌تواند در تقویت فرآیند اجرایی‌، به کسب‌وکارها کمک کند.

دلیل نوشتن طرح توجیهی چیست؟

مهم‌ترین دلیل برای تدوین و نوشتن طرح توجیهی کسب و کار، پاسخگویی به سوال اساسی «آیا این پروژه، ارزش و توجیهی برای انجام دادن دارد؟» است. در صورتی که پاسخ مثبت باشد و پروژه تایید ‌شود، مرحله بعدی تعیین می‌شود که «آیا می‌توانیم این کار را به‌خوبی انجام دهیم؟»

نوشتن طرح توجیهی علاوه‌بر پاسخ به این سوالات، به دنبال افزایش احتمال موفقیت و جلوگیری از بروز محدودیت‌ها هستند؛ سایر دلایل عبارتند از:

• قابلیت اجرایی راه‌حل‌های پیشنهادی یک پروژه را مشخص می‌کند.
• امکان پیش‌بینی هر گونه خطر یا تهدید ذاتی برای موفقیت پروژه را فراهم می‌کند.
• سوالاتی مانند «آیا امکان دستیابی به نتایج مورد نظر ممکن است؟» را پاسخ می‌دهد.

با توجه به مجموعه دلایل بالا، نوشتن طرح توجیهی و آماده کردن گزارش FS، برای استارتاپ‌ها اهمیت زیادی دارد.

بیشتر بخوانید: FS چیست؟

استفاده از تحلیل SWOT برای نوشتن طرح توجیهی (FS)

تحلیل SWOT، که از عبارت انگلیسی Strengths, Weaknesses, Opportunities, and Threats مشتق شده است، ابزاری مؤثرو مکمل، برای نگارش طرح توجیهی کسب‌وکار است. این ابزار، نه تنها به بررسی نقاط ضعف‌ و قوت داخلی، بلکه به بررسی تهدیدهای خارجی که بر موفقیت پروژه تأثیر بگذارند، نیز می‌پردازد. از اهمیت این نوع تحلیل، می‌توان به درک آسان نقاط قوت، ضعف‌ها، فرصت‌ها و تهدیدها اشاره کرد.

نقاط قوت و ضعف معمولاً توسط اعضای داخلی پروژه به‌خوبی شناخته می‌شوند و این عوامل را به‌عنوان عوامل داخلی یا Internal Factors در نظر می‌گیریم؛ همچنین، فرصت‌ها و تهدیدها که به‌طور معمول از خارج یک پروژه ناشی می‌شوند را با نام عوامل خارجی یا External Factors می‌شناسیم.

استفاده از تحلیل SWOT برای نوشتن FS، چگونه است؟

استفاده از مدل TELOS برای نوشتن طرح توجیهی

مدل TELOS به‌عنوان یک چارچوب جامع و استاندارد برای تهیه مطالعه امکان سنجی، می‌تواند به‌طور مؤثری به کار گرفته شود. این مدل، ۵ بعد اساسی امکان‌سنجی را برای تدوین این سند در نظر می‌گیرد:

• فنی و تکنولوژی Technological
• اقتصادی Economic
• قانونی Legal
• سازمانی Organizational
• برنامه‌ریزی Scheduling

چگونه با استفاده از مدت TELOS، گزارش FS بنویسیم؟

امکان سنجی تکنولوژیکی (Technological Feasibility)

 حتی اگر ایده سودآوری برای محصول یا خدمات وجود دارد، باید از خود بپرسید: «آیا می‌توانیم این را بسازیم؟»

امکان سنجی اقتصادی (Economic Feasibility)

در این بخش به دو سوال اصلی در مورد امکان‌سنجی اقتصادی پروژه پاسخ داده می‌شود:

1. آیا ما توانایی اجرای این پروژه را داریم؟
2. آیا این پروژه سودآور خواهد بود؟

به بیان ساده‌تر، در امکان‌سنجی اقتصادی، تخمین زده می‌شود که محصول یا خدمات مورد نظر چقدر پول تولید می‌کنند؟

امکان سنجی قانونی (Legal Feasibility)

امکان‌سنجی قانونی هر پروژه به معنی اطمینان حاصل کردن از امکان اجرایی شدن پروژه بدون ارتکاب فعالیت مجرمانه آشکار است.

امکان سنجی سازمانی (Organizational Feasibility)

پاسخ دادن به سوالاتی از قبیل موارد زیر امکان‌سنجی سازمانی پروژه را مشخص می‌کند:

1. آیا محصول یا خدمات ارائه شده، به خوبی مشکلات را حل می‌کند؟
2. آیا فرصت کافی در بازار برای محصول یا خدمات مورد نظر وجود دارد؟
3. در صورت اجرایی شدن پروژه، بخش‌های مختلف سازمان چگونه تحت‌تاثیر قرار می‌گیرند؟

امکان‌سنجی زمان بندی (Scheduling Feasibility)

موفقیت یک پروژه، به‌طور معمول در گرو زمان‌بندی مناسب و عرضه محصول به بازار قرار دارد. بنابراین، بخشی از مطالعات امکان سنجی به ارزیابی نحوه تطابق عرضه پروژه با افق زمانی موجود متمرکز می‌شود.

نحوه نوشتن طرح توجیهی کسب و کار (FS)

نحوه آماده‌سازی و نوشتن طرح توجیهی از سازمانی به سازمان دیگر متفاوت است و با توجه به نیازها، انتظارات و شرایط خاص هر پروژه به‌صورت اختصاصی انجام می‌شود.

چند مرحله اساسی برای آماده‌سازی و نوشتن طرح توجیهی کسب و کار وجود دارد که با انجام آن‌ها گزارش FS جامع و معتبری آماده خواهد شد. این مراحل در ادامه توضیح داده شده‌اند:

۱. انجام تجزیه و تحلیل اولیه

نخستین گام برای شروع نگارش طرح توجیهی کسب و کار، انجام تحلیل‌های اولیه است. در این مرحله، آغاز به تفکر درباره اجرای عملی پروژه و مراحل بعدی انجام می‌گیرد؛ سپس، با در نظر گرفتن موارد زیر، نگارش مطالعات امکان سنجی آغاز می‌شود:

• هدف اصلی از این پروژه چیست؟
• چه منافعی از این پروژه حاصل می‌شود؟
• چه خطراتی در این طرح وجود دارد؟
• برای اطمینان از موفقیت پروژه چه نیازمندی‌هایی وجود دارد؟

در کل، این مرحله به ارزیابی ارزش و اهمیت پروژه می‌پردازد. اگر توسط کارشناسان تصمیم گرفته شود که پروژه ارزشمند است، امکان‌سنجی با دقت بیشتری بر روی پروژه انجام می‌شود.

۲. ایجاد طرح کلی با تعریف هدف و محدوده

در مرحله بعدی، یک طرح کلی برای تعریف هر عنصر در گزارش مطالعه امکان سنجی ایجاد کنید؛ هدف این است که عناصر اصلی گزارش مشخص شده تا چارچوبی برای ارجاع در آینده وجود داشته باشد.

پاسخ به سوالات زیر به ایجاد چارچوب برای طرح کلی FS کمک می‌کند:

• آیا من ساختار سازمانی لازم برای انجام اقدامات لازم را دارم؟
• آیا پول کافی برای انجام این مراحل دارم؟
• آیا از فناوری مناسب برای تکمیل پروژه برخوردار هستم؟
• آیا می‌توانم پروژه را طی زمانی مشخص تکمیل کنم؟
• آیا این اقدامات در نهایت به نفع سازمان خواهد بود؟
• آیا رقبای ما چنین اقدامی را انجام داده‌اند؟ نتیجه چطور بوده است؟
• هنگام اجرایی کردن این پروژه باید از چه قوانینی آگاه باشم؟

با تمرکز بر پاسخ این سوالات، یک طرح کلی ایجاد می‌شود که می‌تواند ساختار گزارش طرح توجیهی را شکل دهد.

۳. انجام تحقیقات بازار

تحقیقات بازار و تجزیه‌وتحلیل وضعیت رقبا، بخش حیاتی و اساسی در فرایند آماده‌سازی گزارش توجیهی پروژه (FS) است. این مرحله با هدف بررسی قابلیت انجام پروژه و ارائه نقشه روشنی از بازار و رقبا انجام می‌شود. برخی از مهم‌ترین نمونه‌های تحقیقات بازار در آماده‌سازی طرح توجیهی عبارتند از:

• ارسال نظرسنجی
• مصاحبه با مشتریان
• مصاحبه با کارشناسان
• تجزیه و تحلیل وضعیت رقبا
• استفاده از داده‌های در دسترس

تحقیقات بازار به صاحبان کسب‌وکارها کمک می‌کند تا به سوالاتی که در قسمت قبل مطرح شده‌اند، به‌صورت مشخص‌تری پاسخ دهند.

۴. انجام تحقیقات سازمانی

بعد از تحلیل بازار و بررسی رقبا، مرحله بعدی در آماده‌سازی گزارش طرح توجیهی (FS) انجام تحقیقات سازمانی است. در این مرحله، توانایی سازمان برای انجام پروژه بررسی می‌شود. آیا نیاز به تغییر وضعیت سازمان یا تغییرات در ترکیب کارکنان وجود دارد؟ آیا برای اجرای اقدامات به تکنولوژی خاصی احتیاج است؟

۵. ارزیابی قابلیت و توان مالی

در این مرحله، تمایل مشتری به پرداخت (Willingness to Pay یا به اختصار WTP) و استراتژی درآمد کسب‌وکار ارزیابی می‌شود.

قیمت گذاری برای محصولات یا خدماتی که هنوز ساخته نشده‌اند، چالشی پیچیده است به همین دلیل، می‌توانید پرایسینگ محصولات خود را به کارشناسان متخصص در آماده‌سازی گزارش FS ارجاع دهید. تا تجزیه‌وتحلیل جامعی از هزینه کل توسعه محصول، جریان‌های درآمدی و بازگشت سرمایه مورد انتظار (ROI) بر اساس استراتژی کسب‌وکار دریافت کنید.

۶. ارزیابی خطرات احتمالی

اکنون که تقریباً تصویر کاملی از گزارش امکان‌سنجی پروژه به دست آمده است، مرحله ارزیابی خطرات احتمالی آغاز می‌شود. در این مرحله، خطرات مرتبط با ایجاد و راه‌اندازی پروژه شناسایی می‌شوند و همچنین فرصت‌ها و ریسک‌های مختلفی از جمله موانع نظارتی، محدودیت‌های فنی و هر گونه ریسک عملیاتی شناسایی و ارزیابی می‌شوند.

۷. اشتراک‌گذاری تجزیه و تحلیل نتایج به دست آمده

با در نظر گرفتن تمام مراحل بالا، امکان آماده‌سازی و نگارش گزارش مطالعات امکان سنجی فراهم می‌شود؛ این گزارش می‌تواند به تصمیم‌گیری در مورد ادامه یا ترک پروژه کمک کند.

آماده‌سازی و نوشتن طرح توجیهی کسب و کار برای شما

مطالعات امکان سنجی ابزاری حیاتی است که پس از شناسایی یک فرصت تجاری قابل‌توجه، برای شناسایی فرصت‌های بالقوه موفقیت به‌کار می‌رود. آماده‌سازی گزارش FS نیز با شناسایی و تجزیه‌وتحلیل چالش‌ها، شکاف‌ها و ریسک‌های بالقوه رویکردی مبتنی‌بر داده در تصمیم‌گیری آگاهانه ارائه می‌دهد.

با نوشتن FS یا طرح توجیهی کسب و کار، تیم‌ها می‌توانند از سودآوری، قابل اطمینان بودن و امکان‌پذیر بودن پروژه مورد نظر اطمینان حاصل کنند. این گام حیاتی در فرآیند توسعه محصول یا خدمات جدید محسوب می‌شود.

اگر نیاز به کمک حرفه‌ای برای آماده‌سازی و نوشتن طرح توجیهی استارتاپ خود دارید، با ثبت درخواست و تکمیل فرم مشاوره، منتظر تماس کارشناسان ما و تنظیم اولین جلسه مشاوره رایگان باشید.

ما به شما کمک می‌کنیم تا با گزارش FS خود، به سوال اصلی «آیا ما قادر به انجام این کار هستیم یا خیر؟» مناسب‌ترین پاسخ را بدهید.