تقریبا میشه گفت واژه دودلیجنس یا همون ارزیابی موشکافانه با ظهور استارتاپ‌ها سر زبون‌ها افتاد و همین الان هم این واژه بیشتر تو همین صنعت استفاده میشه. بخصوص که این واژه و مفهوم اون بیشتر در مورد بررسی و ارزیابی استارتاپ‌ها استفاده میشه. یعنی عموما وقتی واژه دودلیجنس مطرح میشه، کانون توجه میره سمت بررسی و ارزیابی موشکافانه یه استارتاپ یا کسب‌وکار.
فارغ از اینکه بخوام بگم این کار یعنی دودلیجنس درسته یا غلط که صد البته درسته، بیشتر می‌خوام توی این نوشتار از یه زاویه دیگه به این موضوع نگاه کنم. فکر می‌کنم تقریبا همه دوستان با مفهوم دودلیجنس و ارزیابی موشکافانه آشنا هستند. اگه بخوام یه تعریف خیلی کوچیک و نقلی داشته باشم از این واژه می‌تونم اینجور بیان کنم که:

«دودلیجنس یا ارزیابی موشکافانه، تحقیق، ممیزی یا بررسیه که برای تأیید حقایق یا جزئیات یه موضوع در حال بررسی انجام میشه.»

طبق تعریفی که ارائه کردم مفهوم دودلیجنس یه مفهوم کلی هستش که می‌تونه توی خیلی از موضوعات استفاده بشه. اگه یکم دقت کنیم متوجه می‌شیم که ما در طول روز بطور ضمنی در حال دودلیجنس کردن هستیم. در واقع در طول روز داریم موضوعات مختلفی رو بررسی می‌کنیم و با دید یه ارزیاب بهشون نگاه می‌کنیم. در واقع هر زمان که داریم یه تصمیمی می‌گیریم یه جورایی دودلیجنس یا همون ارزیابی هم انجام میدیم. از تصمیمات کوچیک توی زندگیمون گرفته تا تصمیمات بزرگتر مثل شغل پیدا کردن، ازدواج کردن، خونه خریدن و … .
دیدین برای خریدن یه گوشی موبایل جدید میریم سایتای مختلف قیمتشو چک می‌کنیم، مشخصاتشو چک می‌کنیم، نظرات کاربرا رو می‌خونیم، ویدئوهای نقد و بررسی مختلف از منابع مختلف رو می‌بینیم، گارانتیشو چک می‌کنیم و خیلی بررسی‌های دیگه؟ این کار دقیقا همون دودلیجنس یا ارزیابی موشکافانه است. در واقع قبل از اینکه بخوایم یه تصمیم بگیریم معمولا این بررسی‌ها رو انجام میدیم.
حالا فکر کنید دارین رو یه فرصت سرمایه‌گذاری جدید تصمیم‌گیری می‎کنید. این موضوع خیلی مهمه که بدونین کجا و با چه شرایطی دارین سرمایه‎گذاری می‎کنید. طبیعتا هر فرصت سرمایه‎گذاری شرایط بررسی و ارزیابی خودش رو داره. از این جهته که موضوع دودلیجنس استارتاپ‌ها و کسب‎وکارها برای سرمایه‌گذارها خیلی حیاتی و مهمه. چون باید بدونن پول و اعتبارشون رو کجا و با چه شرایطی سرمایه‌گذاری می‌کنن.
خب تا اینجا دلیل اهمیت دودلیجنس یه استارتاپ برای سرمایه‌گذارها مشخص شد. این نگاه یه نگاه عمومی به این موضوعه. یعنی رایج‌ترین نگاهی که به موضوع دودلیجنس و ارزیابی موشکافانه شده تا به امروز. نکته‌ای که من امروز در نظر دارم در موردش صحبت کنم و دوست دارم همه ما بهش کمی توجه کنیم اینه که چرا توی فرآیند جذب سرمایه یه استارتاپ، موضوع دودلیجنس سرمایه‌گذار به اندازه دودلیجنس استارتاپ مشهود و مهم نیست؟
نکته‌ای که یا بهش توجه نشده یا توجه کمی بهش میشه اینه که همون طوری که برای یه سرمایه‌گذار مهمه که بدونه با چه کسی شریک شده و بهش اعتماد کرده، برای یه استارتاپ و کسب‌وکار هم باید همون قدر مهم باشه که با چه سرمایه‌گذاری داره وارد رابطه و شراکت میشه. در واقع می‌بایست استارتاپ‌ها هم برای انتخاب شریکشون یه سری شاخص‌ها، اولویت‌ها و محدودیت‌هایی رو مد نظر داشته باشن. بررسی همه این موارد و نهایتا تصمیم‌گیری درست تو فرآیند انتخاب سرمایه‌گذار، همون دودلیجنس یا ارزیابی موشکافانه‌ی سرمایه‌گذاره.
همونطوی که فرآیند دودلیجنس یا ارزیابی موشکافانه شرایط و سطوح خودش رو داره، دودلیجنس سرمایه‌گذارها هم می‌بایست به همین شکل باشه. لزومی نداره حتما یه گزارش مکتوب برای دودلیجنس سرمایه‌گذار تهیه بشه. خصوصا برای استارتاپ‌هایی که تو مراحل ابتدایی بلوغ کسب‌وکارشون هستن اما پیشنهاد می‌کنم حتما و حتما شرایط و اولویت‌های سرمایه‌گذار مد نظرتون رو یادداشت کنید و توی برقراری ارتباطاتتون و بررسی‌هاتون مدنظر داشته باشین.
طبیعتا برای استارتاپ‌های بالغ‌تر و با تجربه‌تر حساسیت همکاری با سرمایه‌گذارها بیشتر از بقیه استارتاپ‌هاست. کسب‌وکارهای بالغ‌تر می‌بایست رو فرآیند دودلیجنس سرمایه‌گذار وسواس بیشتری خرج کنن و زمان بیشتری هم اختصاص بدن. یادمون نره که این همکاری یه همکاری کوتاه مدت یکی دو ماهه نیست و چندین سال ادامه داره.
خواهشی که از سرمایه‌گذارهای محترم دارم اینه که این بررسی رو حق یه استارتاپ بدونن و صادقانه به سوالات دوستان کارآفرین پاسخ بدن تا احتمال برقراری یه معامله دو سر برد بالاتر بره. قطعا انتخاب نادرست استارتاپ و یا سرمایه‌گذار می‌تونه به ضرر طرفین باشه و ممکنه تبعات سنگینی هم برای طرفین به همراه داشته باشه.