مواجه با چالش‌های کسب‌وکار در طول دوران رشد و بلوغ استارتاپ‌ها یا کسب‌وکارهای نوپا اجتناب‌ناپذیر است. این چالش‌ها همزمان با بلوغ کسب‌وکار شدت گرفته و در اشکال مختلف سد راه رشد و توسعه آن خواهند شد. چالش‌هایی از قبیل مسائل و بحران‌های مالی و غیرمالی، بحران‌های مربوط به تیم و منابع انسانی، مسائل مختلف در خصوص محصول و روند توسعه آن ممکن است برای هر تیم استارتاپی پیش بیاید. همچنین محدودیت‌ها و عوامل بازدارنده در بازارهای هدف، محدودیت‌های قانونی غیرمنتظره و ریسک‌های مختلف مربوط به سایر حوزه‌های مرتبط با کسب‌وکار نیز از این قائده مستثنی نیستند. طبیعی است که استارتاپ‌ها و کسب‌وکارهای نوپا با توجه به ماهیت رشد سریع خود، در زمان کوتاه‌تری با چنین چالش‌های استارتاپی مواجه شوند. از این جهت نحوه رویارویی و برخورد با این چالش‌ها برای آن‌ها بسیار حائز اهمیت است. لزوم برنامه‌ریزی و تدوین رویکردهای مختلف قبل از رویارویی با چنین چالش‌هایی برای یک استارتاپ بسیار مهم و استراتژیک به‌نظر می‌رسد. درنتیجه به‌کارگیری ابزارهای مختلف و موثر مانند تحلیل سوات SWOT و مشورت با کارشناسان خبره کسب‌وکار از جمله راهکارهایی هستند که می‌تواند برای یک استارتاپ راه‌گشا باشد.
مهم‌ترین چالش‌های کسب‌وکار
یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین چالش‌های استارتاپی، بحران کسری نقدینگی در کسب‌وکار است. این چالش در تمامی مراحل چرخه بلوغ، رشد و توسعه یک کسب‌وکار وجود دارد و فارغ از عمر آن می‌تواند بحران‌آفرین باشد. چالش‌ها و بحران‌های مالی یکی از مهم‌ترین عوامل شکست استارتاپ‌ها هستند که مدیریت آن‌ها نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و منظم است. رصد و پایش روند جریانات نقدی برای کسب‌وکارها و استارتاپ‌های نوپا لازم و ضروری است. کنترل جریانات نقدی و پیش‌بینی مالی آینده از کلیدی‌ترین اقدامات مورد نیاز برای مدیریت جریانات مالی و جلوگیری از بروز بحران‌های در کسب‌وکارها است.
جلوگیری از ایجاد بحران مالی در کسب‌وکار
ابزارهای مورد استفاده برای کنترل جریانات مالی کسب‌وکار، فایل‌ها و مستندات پیش‌بینی مالی هستند که به‌طور معمول توسط تیم توسعه کسب‌وکار تهیه و به‌روزرسانی می‌شوند. فارغ از کارکرد اصلی این مستندات که پایش وضعیت مالی و عملکردی یک کسب‌وکار است، از آن‌ها برای تدوین و توسعه برنامه‌های راهبردی و استراتژیک استفاده می‌شود. از این مستندات برای مدیریت بحران‌های مالی و غیرمالی شناسایی شده و پیاده‌سازی برنامه‌های رشد و توسعه استفاده می‌شود.
مدیریت بحران در چالش‌های استارتاپی
راهکار اصلی برای مدیریت بحران‌ها و چالش‌های مالی یک استارتاپ، تدوین برنامه دقیق تامین مالی و جذب سرمایه است. جذب سرمایه، فرآیندی است که توسط تیم توسعه کسب‌وکار براساس مستندات پیش‌بینی مالی تدوین شده، به‌منظور تامین کسری نقدینگی مورد نیاز کسب‌وکار انجام می‌شود. در این مسیر پس از شناسایی انواع راهکارها و مدل‌های موجود تامین مالی در دسترس، مناسب‌ترین مدل با توجه به شرایط کسب‌وکار و ارزیابی موشکافانه مدل‌های مختلف توسط کارآفرینان انتخاب می‌شود. در فرآیند ارزیابی موشکافانه، انواع مدل‌های تامین مالی و شرایط و ضوابط آن‌ها که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود، مورد بررسی قرار می‌گیرد.
- تامین مالی جمع‌سپاری
- تامین مالی مبتنی بر درآمد
- تامین مالی مبتنی بر بدهی و وام
- تامین مالی توسط فرشتگان کسب‌وکار
- تامین مالی توسط سرمایه‌گذاران خطرپذیر
مدل نهایی پس از شناخت دقیق نقاط قوت و ضعف انواع مدل‌ها و تناسب آن‌ها با شرایط حاکم بر کسب‌وکار، انتخاب خواهد شد. در گام بعدی و پس از انتخاب مدل مناسب تامین مالی و جذب سرمایه، نوبت به شناسایی بازیگران و نهادهای فعال و انتخاب از بین آن‌ها می‌رسد. انجام این گام مستلزم صرف زمان و انرژی بیشتر به‌منظور شناسایی بازیگران بالقوه، بالفعل و ارزیابی نقاط قوت و ضعف آن‌هاست. لازم است این مرحله که در نهایت منجر به انتخاب بازیگر مناسب باتوجه به شرایط کسب‌وکار می‌شود، با نهایت دقت انجام شود. بحران مالی ایجاد شده و فشار حاکم بر استارتاپ و یا کسب‌وکار نباید به انتخاب نامناسب سرمایه‌گذار منجر شود.
استفاده از داستان تجربه‌های دیگر استارتاپ‌ها
ارتباط برقرار کردن با سایر استارتاپ‌هایی که سابقه درگیری با بحران‌های مشابه را داشته و فرآیند تامین مالی و جذب سرمایه آن‌ها با چالش همراه بوده، می‌تواند کمک بزرگی برای عبور از این شرایط و انتخاب سرمایه‌گذاران و بازیگران بالقوه و بالفعل مناسب باشد. بنابراین شنیدن داستان تجربه سایر استارتاپ‌ها و بهره‌گیری از تجارب آن‌ها در فرآیند جذب سرمایه و تامین مالی برای موفقیت در این مرحله ضروری است.
مرحله نهایی و عبور از چالش‌ها برای کسب‌وکارها
مرحله بعد از انتخاب سرمایه‌گذاران و بازیگران مناسب و پیش از شروع مذاکرات با بازیگران و نهادهای هدف، تهیه مستندات مورد نیاز برای جذب است. این مستندات باتوجه به مدل تامین مالی انتخاب شده و ماهیت بازیگران مورد هدف، متفاوت است. بااین‌حال برخی مستندات شامل فایل ارائه و معرفی استارتاپ، فایل پیش‌بینی مالی و مستندات ارزش‌گذاری استارتاپ در میان اکثر بازیگران مشترک هستند. میزان دقت و کیفیت مستندات تنظیم شده و نحوه ارائه مستندات یکی از عوامل مهم و تاثیرگذار در موفقیت فرآیند تامین مالی و جذب سرمایه است.
همان‌طور که پیش از این اشاره شد بهتر است قبل از شروع مذاکره با سرمایه‌گذاران و بازیگران هدف به تهیه و تنظیم مستندات مورد نیاز پرداخته شود. این بازیگران در طی فرآیند مذاکره بارها مستندات دریافتی را بررسی می‌کنند و مورد ارزیابی موشکافانه قرار می‌دهند. فرآیند ارزیابی ممکن است ماه‌ها طول بکشد و طی این مدت تمام جنبه‌های مختلف استارتاپ، تحت بررسی دقیق و همه‌جانبه سرمایه‌گذاران قرار بگیرد. پس از اتمام فرآیند ارزیابی موشکافانه توسط سرمایه‌گذاران، تصمیم نهایی در مورد سرمایه‌گذاری روی استارتاپ مورد بررسی گرفته می‌شود. درنهایت فرآیند عقد قرارداد سرمایه‌گذاری و پرداخت سرمایه مورد نیاز استارتاپ طبق توافق طرفین معامله انجام می‌شود.