جذب سرمایه با توجه به مراحل بلوغ استارتاپها کار دشواری است. اغلب بنیانگذاران در ابتدای مسیر استفاده از سرمایه شخصی و یا کمک گرفتن از دوستان و اعضای خانواده را نسبت به سایر روشها ترجیح میدهند. هرچند دیر یا زود سرمایه اولیه به پایان میرسد و نیاز به تامین نقدینگی بیشتر و کمک گرفتن از سرمایهگذاران خارجی پیدا میشود. تقریبا نزدیک به محال است که کسبوکار نوپایی بتواند همان ابتدا از سرمایهگذاران خطرپذیر سرمایه جذب کند و حتی اگر این اتفاق هم بیفتد، نتایج مطلوبی برای آن استارتاپ نخواهد داشت. هر کسبوکاری به خصوص در ابتدای مسیر به میزان قابل توجهی نقدینگی احتیاج دارد تا بتواند با استخدام نیروی کار مناسب و خرید تجهیزات لازم، از کج گذاشتن خشت اول مسیر استارتاپ خود، جلوگیری کند. ازآنجاییکه هیچ رشدی بدون سرمایه امکانپذیر نیست از همان ابتدای مسیر شکلگیری استارتاپ، بحث جذب سرمایه و تامین مالی یک دغدغه بزرگ برای صاحبان کسبوکار است.
تامین سرمایه مورد نیاز در مراحل بلوغ استارتاپها
به فراهمسازی نقدینگی مورد نیاز کسبوکارها که از آن برای توسعه محصول و یا پیشبرد اهداف استارتاپ استفاده میشود، تامین مالی گفته میشود. اگر تامین سرمایه مورد نیاز در ابتدای مسیر استارتاپها توسط بنیانگذاران و یا نزدیکان آنها تامین نشود، به کمک گرفتن از سرمایهگذار خارجی نیاز پیدا میشود. هر استارتاپی که این قصد را داشته باشد، با دورههای مختلف جذب سرمایه روبرو خواهد شد زیرا پروسه جذب سرمایه و تامین مالی اتفاقی نیست که تنها یک بار باشد و تکرارشونده است. بنیانگذاران استارتاپها معمولا با تامین نقدینگی مورد نیاز در اولین دوره که به مرحله بذری seed stage معروف است شروع میکنند و سپس به سراغ دورههای بعدی میروند. (Series Funding) بعد از جذب سرمایه A، نوبت به جذب سرمایههای B، C، D و حتی E هم خواهد رسید. استارتاپهای مراحل اولیه بیشتر به دنبال جذب سرمایه از بانکها و سرمایهگذاران فرشته هستند درحالیکه استارتاپهای بالغتر میتوانند از سرمایهگذاران خطرپذیر کمک بگیرند.
انواع تامین مالی استارتاپها
با این که تامین مالی استارتاپها انواع مختلفی دارد اما همه آنها به دو دسته کلی به شرح زیر تقسیم میشوند.
- تامین مالی کاهشی (رقیقکننده) Dilutive Financing
- تامین مالی غیر کاهشی (غیر کاهشدهنده) Non-Dilutive Funding
تامین مالی رقیقکننده (کاهشدهنده)، به این معنا است که در ازای دریافت پول، صاحبان کسبوکار لازم است درصدی از سهام شرکت را واگذار کنند. این در حالی است که در تامین مالی غیر کاهشی (غیر کاهشدهنده) نیازی به مبادله سهام استارتاپ نیست و مالکیت برای فاندرها به صورت کامل حفظ میشود.
پس هنگامی که سرمایهگذار در ازای آورده نقدی از کسبوکار سهام طلب میکند، تامین مالی رقیقکننده و هنگامی که سرمایه مورد نیاز استارتاپ از طریق دریافت وام تامین میشود، تامین مالی غیر رقیقکننده اتفاق افتاده است. توجه به میزان مالکیت و سهام از دست داده برای انتخاب گزینه مناسب تامین مالی، ضروری است زیرا کاهش سهام پیامدهایی برای بنیانگذارن و اعضای تیم استارتاپی بههمراه دارد.
جذب سرمایه با توجه مراحل بلوغ استارتاپها
در تصویر زیر بهصورت شماتیک میتوان مراحلی که یک استارتاپ در تامین مالی خود از ابتدای تاسیس تا زمانی که به پایداری کافی و شرایط بلوغ برسد را مشاهده کنید.
همانگونه که در تصویر مشاهده میکنید، نمودار آبی، نشاندهنده تغییرات جریانهای نقدی یک کسبوکار در طول زمان است و نمودار مشکی، توسعه کسبوکار را در طول زمان به صورت شماتیک نشان میدهد. باید توجه داشت که این الگو برای حوزههای مختلف فعالیت استارتاپها میتواند متفاوت باشد. آن چه که در این نمودار نشان داده شده است، میانگین حوزههای مختلف است. چرخه عمر یک کسبوکار را در حالت کلی میتوان به چهار قسمت تقسیم کرد که هرکدام از آنها به صورت نقطهچینهای عمودی در شکل قابل مشاهده میباشند. در هر مرحله، شرایط توسعه محصول، بازیگران، سرمایهگذاران و همچنین وضعیت جریانهای نقدی متفاوت خواهد بود که در ادامه به تشریح هر کدام میپردازیم.
تامین سرمایه در مرحلهی ایده تا رسیدن به نقطه سربهسر
این مرحله از بلوغ کسبوکار که از آن با عنوان دره مرگ (valley of death) نیز یاد میشود، مرحلهای است که مؤسسین بدون داشتن درآمد، سعی در تولید نمونه اولیه متناسب با نیازهای بازار کرده (در نیمه اول این دوره) و با ارائه محصول به بازار و دریافت بازخورد، مرتب در حال بهبود خدمت یا محصول خود میباشند (در نیمه دوم این مرحله). با توجه به بالا بودن هزینههای توسعه محصول و پایین بودن درآمد کسبوکار در این مرحله، طبیعتاً جریان نقدی همواره منفی و منفیتر خواهد شد تا جایی که به منفیترین مقدار خود (ته دره مرگ) رسیده و آنجاست که کسبوکار در مقیاس بسیار کوچک شروع به کسب درآمد کرده و قادر خواهد بود تا رسیدن به نقطه سربهسر Break Even Point یا (BEP)، بخشی از هزینههای خود را با این درآمدها پوشش داده و از منفی بودن جریان نقدی خود بکاهد. این مرحله از کسبوکار، معمولاً دو تا سه مرحله افزایش سرمایه را به همراه خواهد داشت که پیشتر به آن اشاره شد.
اگر در انتخاب نوع مسیر تامین سرمایه برای کسبوکارتان نیاز به مشاوره دارید، مشاوران جذب سرمایه رتیبا، میتوانند شما را در اتخاذ بهترین تصمیم همراهی کنند. جهت ثبت درخواست مشاوره جذب سرمایه، کافیست فرم مربوطه را تکمیل کنید و منتظر تماس مشاوران رتیبا بمانید.
جذب سرمایه استارتاپ در دورهی رشد سریع کسب و کار
در این مرحله، استارتآپ نقطه سربهسر را رد کرده و به شدت در حال افزایش سهم خود از بازار و متعاقباً افزایش کاربران و درآمد خود میباشد. باید توجه داشت که کسبوکارها در اغلب موارد رقبایی جدی در بازار داشته و برای توسعه محصول و بازار خود و همچنین استمرار این رشد سریع، نیاز به افزایش سرمایههایی در مقایس بزرگتر از قبل خواهند داشت. در این مرحله است که مراحل سوم تا پنجم افزایش سرمایه با حضور صندوقهای سرمایهگذاری جسورانه رخ خواهد داد. بهعلاوه در این مرحله و مرحله بعد، احتمال این که استارتاپ مورد توجه رقبای بزرگتر قرار بگیرد نیز وجود دارد. نتیجه این توجه میتواند ادغام با کسبوکارهای دیگر و یا به طور کامل به تملک استارتاپی دیگر درآمدن، باشد.
مرحلهی تثبیت و بلوغ استارتاپها و تامین مالی آنها
رشد استارتآپ در این مرحله نیز همچنان ادامه خواهد داشت، هرچند همانگونه که در نمودار نیز قابل مشاهده است، شتاب آن کاهنده میشود. کسبوکار به واسطه تصمیم به حفظ و توسعه سهم بازار فعلی خود و یا حتی ورود به بازارهای جدید بینالمللی، قطعاً نیاز به مراحل دیگری از افزایش سرمایه خواهد داشت و از اینجا به بعد است که بسته به ماهیت و استراتژی توسعه کسبوکار، مراحل ششم به بعد افزایش سرمایه با حضور صندوقهای سرمایهگذاری جسورانه و سایر نهادهای مالی، اتفاق خواهد افتاد. باید توجه داشت که حجم سرمایههای تزریق شده در این مرحله بسیار بالا بوده و در بسیاری از موارد، سرمایهگذاریها از نوع سرمایهگذاری مشترک چند نهاد مالی خواهد بود. در این مرحله نیز همانند مراحل قبلی احتمال ادغام و تملیک استارتآپ وجود خواهد داشت.
ورود به بازارهای عمومی
کسبوکار در این مرحله کاملاً بالغ شده و ثبات و سودآور بودن خود را در بازه سه تا پنج سال قبلی نشان داده است. در این مرحله که آخرین بخش از بلوغ یک کسبوکار است، افزایش سرمایه از طریق عرضه عمومی سهام استارتآپ (IPO) صورت میگیرد. در این مرحله سرمایهگذاران قبلی میتوانند با موفیقت سرمایه خود را نقد نمایند.
نقش استارتاپ بعد از دریافت سرمایه و تامین نقدینگی
اهمیت مدیریت جریانهای نقدی بعد از دریافت سرمایه و تامین مالی تازه به چشم میآید. حقیقت اینجاست که پول به همان سرعتی که به دست میآید، میتواند از دست برود پس ماندگار کردن جریان نقدی و مدیریت آن از اهمیت بالایی برخوردار است. با توجه به اینکه هیچ استارتاپی از تامین مالی رهایی ندارد، دیر یا زود باید به جذب سرمایه براساس مراحل بلوغ استارتاپها پرداخته شود. تفکر همهجانبه در مورد نیازهای کسبوکار و سنجش تمام گزینههای موجود، اقدامی هوشمندانه است که میتواند به توسعه و بقای کسبوکارها کمک کند. پروسه جذب و افزایش سرمایه برای استارتاپها پدیدهای دشوار و زمانبر است. به خصوص برای استارتاپهایی که در ابتدای مسیر رشد هستند و نیاز فوری به تامین نقدینگی مورد نیاز احساس میشود. انتخاب مشاوری امین که در این مسیر پرچالش همراه استارتاپها باشد انتخابی عاقلانه است و میتواند از اتلاف وقت و هزینه بیش از حد جلوگیری کرده و راهنمای تامین و دریافت سرمایه با توجه به مراحل بلوغ استارتاپها باشد. در هر مرحله از جذب سرمایه که قرار دارید، مشاوران ما در رتیبا در کنار شما هستند.