جدول سرمایه گذاری (Cap Table یا Capitalization Table) جدولی است که بیشتر شرکت‌های نوپا یا شرکت‌های سرمایه گذاری در مراحل اولیه از آن استفاده می‌کنند. جدول سرمایه گذاری علاوه بر مشخص کردن درصد سهم هر یک از سهام داران، ارزش اوراق بهادار آن‌ها و همچنین میزان رقیق شدن آن در طول زمان را نشان می‌دهد. این جدول از اولین اسناد و مدارکی است که هنگام تشکیل یک شرکت ایجاد می‌شود. معمولاً پس از چندین دوره سرمایه گذاری، جدول سرمایه گذاری تا حد زیادی پیچیده می‌شود چرا که تمام نقل انتقالات و تمام تصمیماتی که تا آن لحظه گرفته شده است در اعداد و ارقام جدول اثرگذار خواهند بود.
جدول سرمایه گذاری به‌علاوه تمام تراکنش‌ها و افزایش و کاهش سرمایه‌ای که از طریق انتشار سهام، ابطال سهام، بدهی و … را نیز ثبت می‌کند. نقش مدیران اجرایی مدیریت این تراکنش‌ها و اسناد است تا از حرکت شرکت در جهت درست اطمینان حاصل کنند. در ساده‌ترین حالت، جدول سرمایه شامل فهرست تمام سهام داران و درصد سهام آن‌ها از شرکت است. این جدول بیش از همه توسط سرمایه گذاران و کارآفرینان مورد استفاده قرار می‌گیرد تا تجزیه و تحلیل و پیش بینی وضعیت سرمایه شرکت در رویدادهای مهم در شرکت مثل رقیق شدن سهام یا در نظر گرفتن گزینه اعطای سهام کارکنان و …. امکان پذیر باشد.

ایجاد جدول سرمایه گذاری یا Cap Table

جدول سرمایه گذاری باید طراحی ساده، قابل فهمی و ساختاری منظم و مرتب داشته باشد. همان طور که پیش‌تر گفته شد، یکی از مهم‌ترین اطلاعاتی که در این جدول نمایش داده می‌شود، سهم سهام داران است. ساختار رایج Cap Table چنین است که نام سرمایه گذار در یک ستون نوشته شده و نوع اوراق بهادار و باقی اطلاعات در ردیف رو به روی آن نوشته می‌شود.
روش رایج دیگر آن است که در ردیف اول تعداد کل سهام شرکت نوشته شود و در ردیف‌های بعدی تعداد کل سهامی که توسط سهام داران شرکت خریداری شده است، تعداد سهام‌های منتشر نشده و تعداد سهام‌هایی که برای آینده ذخیره شده است، نمایش داده می‌شود. در این حالت در یک جدول جداگانه نام سهام دارانی که سهام را خریداری کرده‌اند، تعداد سهام هر کدام از آن‌ها، مزایا و اختیارات سهامی که هر سهام دار در اختیار دارد و تعداد کل سهام در آینده (مشخص کردن میزان رقیق شدن سهام) نوشته می‌شود.

به بیان دیگر در این جدول ورود و خروج سرمایه ثبت می‌شود. به‌طور مثال اگر پیش از اولین دوره جذب سرمایه، مؤسسین شرکت ۱۰۰ درصد مالکیت آن را در اختیار داشته باشند و هنگام جذب سرمایه شرکت آن‌ها ۱ میلیون تومان ارزش داشته باشد، ورود ۱ میلیون سرمایه جدید از طرف سرمایه گذار به معنی کاهش ۵۰ درصدی سهم مؤسسین و انتقال آن به سرمایه گذار خواهد بود. در نتیجه مؤسسین شرکت در ازای افزایش سرمایه قابل دسترس شرکت، سهم مالکیت خود را قربانی می‌کنند. جدول سرمایه گذاری روشی است برای نمایش دادن و ثبت این تغییر و تحولات. در بخشی از این جدول، ارزش شرکت گزارش می‌شود و با مقایسه آن به‌خوبی می‌توان متوجه تغییر ارزش پیش و پس از ورود سرمایه را مشاهده کرد. در بخشی دیگر از این جدول هم نام سرمایه گذاران و درصد مالکیت آن‌ها، نوع مالکیت و حق و حقوق یا امتیازهای آن‌ها ذکر می‌شود.

تغییر جدول سرمایه گذاری در طول زمان و به روزرسانی آن

همان طور که گفته شد جدول سرمایه گذاری سندی برای ثبت و پیگیری تمام تغییر و تحولات در سرمایه شرکت است. بنابراین واضح است که جدول سرمایه گذاری الزاماً یک سند زنده و پویاست. در طول زمان شرکت دستخوش تغییرات زیادی می‌شود. معمولاً شرکت‌ها در دوران رشد خود جذب سرمایه، دریافت وام، واگذاری و فروش سهام و انواع روش‌های جذب سرمایه را تجربه می‌کنند که همگی در این جدول آورده می‌شود. جدول سرمایه گذاری علاوه بر گزارش آن چه اتفاق افتاده، باید نیم نگاهی به سناریوهای احتمالی نیز داشته باشد. مثلاً بدهی قابل تبدیل، وام قابل تبدیل، گزینه‌های فروش و تبدیل سهام و … همگی در روند مالی آینده شرکت اثر دارند و طبیعتاً باید در این جدول دیده شوند.
به‌طور مثال اگر شرکت قراردادی بسته است که در آینده نزدیک باعث رقیق شدن سهام می‌شود، این اثر باید در جدول سرمایه گذاری لحاظ شود. به‌طور کلی با توسعه شرکت و افزایش تعداد معاملات، تغییر و تحولات جدول سرمایه گذاری هم افزایش می‌یابد. به همین دلیل دقت محاسبات این جدول، به‌روز رسانی و البته کامل بودن آن برای مدیران مجموعه و سرمایه گذاران مهم است که البته معمولاً به کمک نرم افزارها انجام می‌شود. بسیاری از شرکت‌ها و به‌خصوص استارتاپ‌ها، مسئولیت ثبت و به‌ روز رسانی این اطلاعات را به عهده افراد حرفه‌ای در این زمینه می‌گذارند تا بابت ثبت دقیق و درست اطلاعات اطمینان داشته باشند.

کاربردهای Cap Table در شرکت‌ها

شاید در ابتدا جدول سرمایه گذاری سند چندان مهم و کارآمدی به نظر نرسد. ولی در حقیقت مدیران مجموعه و سرمایه گذاران با استفاده از همین سند بسیاری از تصمیمات را اتخاذ می‌کنند. تصمیم گیری برای افزایش سرمایه و ورود اعضای جدید به جمع سهام داران شرکت، دادن امتیاز یا گزینه‌های مختلف به سهام داران، توسعه کسب و کار و حتی استخدام کارمندان جدید هم می‌تواند تحت تأثیر تفسیر اعداد و ارقام ثبت شده در این جدول باشد. همچنین این جدول سرمایه گذاری است که میزان سهام قابل واگذاری به کارمندان یا شرکا را مشخص می‌کند. گزینه‌ای که برای بسیاری از استارتاپ ها حکم اصلی‌ترین شیوه ایجاد انگیزه در کارکنان و جذب افراد متخصص دارد. شرکت نوپایی که از چنین استراتژی استفاده می‌کند، باید دورنمایی از نتیجه تصمیمات خود نیز داشته باشد و مشخص کند چه بخشی از سهام شرکتش را واقعاً می‌تواند واگذار کند.

کاربرد Cap Table در جذب سرمایه:

زمانی که کارآفرین به دنبال جذب سرمایه است و با سرمایه گذاران مختلف وارد مذاکره می‌شود، جدول سرمایه می‌تواند آمار و ارقام مهم شرکت را در اختیار سرمایه گذاران بگذارد. این جدول باعث جلب اعتماد بیشتر سرمایه گذار می‌شود چرا که ساختار شرکت را نظام‌مند می‌بیند. این جدول همچنین تمام تغییر و تحولات مالی و اقتصادی رخ داده در شرکت را نمایش می‌دهد که خود پاسخ بسیاری از سؤالات نپرسیده آن‌ها را می‌دهد. به‌طور مثال ممکن است برای سرمایه گذار مورد نظر شما وضعیت باقی سرمایه گذاران و تعداد آن‌ها مهم باشد تا به بتواند آینده سرمایه گذاری خود را بهتر پیش بینی کرده یا از تنش احتمالی با دیگر سرمایه گذاران پیش گیری کند. سرمایه گذاران همچنین علاقه‌مندند جایگاه و وضعیت خود در صورت نقد شدن دارایی‌های شرکت را بدانند و برای این کار از جدول سرمایه گذاری استفاده می‌کنند.

نقش جدول سرمایه در استخدام کارکنان:

بیشتر اوقات جدول سرمایه گذاری و ارائه توضیحات و اطلاعات شرکت به سرمایه گذاران و مدیران انجام می‌شود. ولی برخی از شرکت‌ها ترجیح می‌دهند همین نوع رابطه را با کارکنان خود داشته باشند و آن‌ها را در جریان تمام امور قرار دهند تا شفافیت به حداکثر برسد. این کار علاوه بر افزایش بهره‌وری کارکنان باعث انگیزش آن‌ها نیز می‌شود. مثلاً مدیران و رؤسای شرکت ممکن است هنگام استخدام بخواهند از میزان حقوق دریافتی خود آگاه شوند. فراموش نکنید شرکت‌هایی که شفافیت بالا داشته و اعتماد سازی کرده باشند بهتر می‌توانند در شرایط پر تنش و استرس شرکت کارمندان خود را حفظ کنند.

استفاده از جدول سرمایه گذاری در مالیات:

در بیشتر کشورها از جدول سرمایه گذاری به‌ عنوان یک سند رسمی و قانونی برای مشخص کردن میزان مالکیت سرمایه گذاران استفاده می‌شود. مراکز مالیاتی برای محاسبه مالیات شرکت، کارکنان، سرمایه گذاران و … از جدول سرمایه گذاری استفاده می‌کنند. در صورتی که جدول سرمایه گذاری به‌روز نباشد، ممکن است اداره مالیات هزینه بیشتری از آن‌ها دریافت کند. همچنین در صورتی که مشخص شود شرکت مالیاتی کمتر از آن چه لازم بوده پرداخت کرده است، معمولاً با جریمه‌های سنگین رو به رو خواهد شد.

فروش شرکت:

زمانی که شرکتی قصد واگذاری سهام یا دارایی‌اش را به فرد یا شرکتی دیگر دارد، پول حاصل از فروش باید میان سهام داران تقسیم شود. جدول سرمایه گذاری مشخص می‌کند که هر سهام دار با چه اولویت و چه بخشی از این مبلغ را باید در اختیار گیرد. مجدداً، اگر جدول سرمایه گذاری به‌روز نباشد، نتیجه پرداخت سهام احتمالاً عدم توافق و درگیری میان سهام داران خواهد بود.

استفاده از جدول سرمایه برای تصمیم گیری‌ها

در جدول سرمایه گذاری می‌توان این گزینه‌ها را در نظر گرفت. یعنی حتی اگر شرکت در حال حاضر چنین استراتژی را به خدمت نگرفته است، همچنان می‌تواند بخشی از سهام را برای اجرای این طرح در آینده کنار بگذارد. این بخش از سهام در جدول سرمایه گذاری ثبت شده و تصمیمات دیگر برای جذب سرمایه و … بر طبق آن انجام می‌شود. در جدول سرمایه گذاری تمام طرح‌ها و گزینه‌های آینده با فرض اجرا شدن، لحاظ می‌شود. یعنی اگر بخشی از سرمایه قرار است در آینده به کارکنان تعلق گیرد، در جدول سرمایه گذاری این بخش از سهام در حال به کارکنان اختصاص داده می‌شود تا اثرات آن در دراز مدت مشخص شود.
علاوه بر این موارد، در جدول سرمایه گذاری سهام عام و سهام ممتاز از هم متمایز هستند که در تمام تصمیم گیری‌ها باید این مسئله لحاظ گردد.
بنابراین جدول سرمایه گذاری در هر لحظه وضعیت مالی و مالکیت شرکت را مشخص می‌کند. هر چند برای استفاده حداکثری از این ابزار بهتر است با شرکت‌های مجرب در این زمینه همکاری شود. ایجاد، به‌روز رسانی، مدیریت و تفسیر جدول سرمایه گذاری معمولاً به شرکت‌های حسابداری سپرده شده و نتایج آن برای مشورت با یک وکیل برای تصمیم گیری جهت پیاده سازی مطلوب‌ترین استراتژی با توجه به تغییر حق مالکیت و وضعیت مالی شرکت، استفاده می‌شود. همکاری با افراد حرفه‌ای برای مدیریت جدول سرمایه گذاری از آن جهت ضروری است که هر گونه اشتباه در ورود اطلاعات در جدول یا به‌روز رسانی دیر هنگام آن ممکن است منجر به تصمیم گیری بر اساس داده‌های غلط و منقضی شده گشته و تبعات سنگینی برای شرکت داشته باشد.

بسیاری از کارآفرینان هنگام راه اندازی کسب و کار خود، آینده آن را همیشه با حضور خود در رأس امور و مالکیت تمام و کمال شرکت تصور می‌کنند. در حالی که در واقعیت و در بیشتر اوقات چنین اتفاقی نمی‌افتد. معمولاً پس از گذر از مراحل اولیه یا حتی در حین عبور از موانع این مرحله، استارتاپ به سرمایه خارجی نیاز پیدا می‌کند و به دنبال آن بخشی از حق مالکیت شرکت از کارآفرین و مؤسس شرکت به سرمایه گذاران منتقل می‌شود. البته به غیر از سرمایه گذاری، رویدادهای دیگری هم هستند که اثر مشابه بر تقسیم حق مالکیت سهام گذاشته و سهم مؤسس را کاهش می‌دهند. برای آن که این تغییر و تحولات در سهام شرکت قابل پیگیری باشد، لازم است تمام فعل و انفعالات ثبت شده و در هر لحظه مشخص باشد که چه کسی صاحب چه بخشی از سهام شرکت است. ثبت این موارد در واقع ایجاد ساده‌ترین شکل جدول سرمایه گذاری است. جدولی که می‌تواند بر تصمیم گیری‌ها تأثیر عمیق گذاشته و حتی استراتژی و رفتار کل شرکت را تغییر دهد. در این مقاله به طور کامل به این موضوع و اهمیت تهیه و تنظیم Cap Table پرداخته شد. جهت ثبت درخواست مشاوره جذب سرمایه اینجا کیلیک کنید.